شنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۷:۴۷
مرتضی جمشیدی؛ یادداشت اختصاصی خراسان تایم
اشداء یعنی نفوذناپذیر
آرمان گرایی را با پرخاشگری اشتباه نکنیم؛ تصور نکنیم که هر کس آرمان گراتر است، پرخاشگرتر و دعواکن تر است؛ نه. می توان به شدت پابند به آرمان ها و پابند به اصول و به ارزشها بود، در عین حال پرخاشگر هم نبود
مروان تلاش می کرد تا پیش از آنکه امام (ع) مدینه را ترک کند از ایشان برای یزید بیعت بگیرد؛ اما امام حسین (ع) جمله تاریخی علی الاسلام السلام را در پاسخ به مروان مطرح می نماید و می فرمایند فاتحه آن اسلامی را که چون یزیدی خلیفه آن باشد باید خواند. اصرارهای مکرر مروان همراه با طعنه های مختلف موجب شد تا امام (ع) برخورد شدید تری با مروان داشته باشند.
اما در سمت مقابل زمانی که افراد دیگر برای ممانعت از خروج امام (ع) از مدینه به نزد ایشان می آمدند، برخوردهای امام (ع) از روی دوستی و آرامش بود. محمد حنفیه و عبدالله بن مطیع هنگامی که از ایشان می خواهند مدینه را ترک نکنند یا مقصد دیگری را برای خود انتخاب کنند با بیانی نرم و محبت آمیز آنها در همراهی با تصمیم خویش قانع می کنند.
شدید بودن با کفار و رحیم بودن با مومنان یک استراتژی کاربردی در تمام انواع روابط در جامعه بشری است. مقام معظم رهبری در یکی از سخنان خود که به تبیین این مفهوم مربوط می شود می فرمایند:
«آرمان گرایی را با پرخاشگری اشتباه نکنیم؛ تصور نکنیم که هر کس آرمان گراتر است، پرخاشگرتر و دعواکن تر است؛ نه. می توان به شدت پابند به آرمان ها و پابند به اصول و به ارزشها بود، در عین حال پرخاشگر هم نبود. در آیه شریفه می فرماید: «اشدّاء علی الکفّار». «اشداء» جمع «شدید» است. شدید یعنی سخت، سخت یعنی نفوذ ناپذیر. هر جسمی که سخت تر باشد، وقتی با جسم دیگری اصطکاک پیدا کرد، در آن جسم دیگر اثر می گذارد، اما از آن جسم اثر نمی پذیرد. همه مان اینجوری باشیم؛ اشداء باشیم. اما شدید بودن، اثرگذار بودن، لزوما به معنای دعواگر بودن و پرخاشگر بودن نیست.»
رویکرد امام حسین (ع) به یاران خویش که از لحظه خروج ایشان از مدینه تا لحظه آغاز نبرد در کربلا به ایشان می پیوستند نمونه های بی بدیلی از مصداق مهربانی به گروه های خودی است. امام (ع) حتی با افرادی که از نظر گرایش سیاسی در برخورد نخست با ایشان همراه نبودند نیز بر اساس مدارا و دوستی سخن می گفت. نوع ارتباط گیری امام (ع) با زهیر بن قین با وجود آنکه زهیر دیدگاه سیاسی امام (ع) را قبول نداشت و در جریان کشته شدن عثمان، جریان تشیع را طبق تبلیغات معاویه عامل این حادثه می دانست؛ نشان از دایره وسیع اصل رحماء بینهم دارد.
امام (ع) به زهیر به عنوان منتقد جریان انقلابی گری نسبت های تند و نامناسب نمی دهد. زهیر را نه بی سواد و افراطی خطاب می کند و نه او را به جهنم وعده می دهد؛ بلکه با آرامشی همراه با منطق او را به سمت خود دعوت می نماید. در رعایت اصل اشدا علی الکفار باید شناخت دقیقی از دوست و دشمن داشت. مقام معظم رهبری در تشریح این شناخت می فرمایند:
«در مقابل کسانی که با شما دشمنی می کنند و دشمن شما هستند «اَشِدّاء» باشید؛ یعنی سخت باشید؛ مثل خاکریزِ نرم نباشید که دشمن از هر جا خواست بتواند در شما نفوذ کند؛ مستحکم باشید، ایستاده باشید اما «رُحَمآءُ بَینَهُم»، بین خودتان، دلهایتان با هم صاف باشد، با هم مهربان باشید؛ اسمها نتواند شما را از هم جدا کند، مرزهای جغرافیایی نتواند شما را با هم دشمن کند، مرزهای جغرافیایی نتواند ملتها را در مقابل هم قرار بدهد.»
ایشان در تعبیر دیگری از این اصل قرآنی که مقارن با تبلیغ مفهوم اعتدال از جانب دولت یازدهم شد می فرمایند:
«اسلام، مظهر اعتدال است. این «اَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم» اعتدال است؛ «قاتِلوا الَّذینَ یَلونَکُم مِنَ الکُفّار»اعتدال است؛ امر به معروف و نهى از منکر اعتدال است - اعتدال اینها است دیگر - معناى اعتدال این نیست که ما از کارهاى احساس وظیفه اى که فرد مؤمن، جریان مؤمن، مجموعه مؤمن انجام می دهد، جلوگیرى کنیم.»
این سیره در دوره قیام و حکومت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز ادامه دارد. امام باقر علیه السلام در مورد نوع تعامل حضرت مهدی (عج) با گروه های مختلف می فرمایند: «هنگامی که قائم قیام کند، بر یک یک ناصبیان ایمان را عرضه می کند، اگر به حقیقت آنرا بپذیرند، آنان را رها می سازد وگرنه هر کس که ایمان را نپذیرفت، گردنش را می زند یا از او جزیه می گیرد - چنان که امروز از اهل ذمه می گیرند - و او را به روستاها و آبادی های دور تبعید می کند.»
در روایت دیگری امام باقر (ع) در مورد گروه هایی که امام عصر (عج) با آنها برخورد شدید دارند می فرمایند: «حضرت مهدی (عج) به سوی کوفه رهسپار می شود. در آنجا 16 هزار نفر از بتریه مجهز به سلاح در برابر حضرت می ایستند؛ آنان قاریان قرآن و دانشمندان دینی هستند که پیشانی آنها از عبادت زیاد پینه بسته، چهره های شان در اثر شب زنده داری زرد شده است و نفاق سراپای شان را پوشانده است. آنان یک صدا فریاد بر می آورند: ای فرزند فاطمه! از همان راه که آمده ای بازگرد زیرا به تو نیازی نداریم حضرت در پشت شهر نجف از ظهر روز دوشنبه تا شامگاه بر آنان شمشیر می کشد و همه را از دم تیغ می گذراند. در این نبرد از یاران حضرت حتی یک نفر هم زخمی نمی شود.»
سختی و شدت قیام حضرت مهدی (عج) آن چنان افزایش می یابد که در روایات میزان این شدائد با سختیهای دوره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مقایسه شده است. در چنین فضایی اشداء علی الکفار رحماء بینهم چندان به دین افراد مربوط نمی شود. به عبارت دیگر هر کس که در ظاهر تابع مذهب یا گرایش فکری مورد نظر نباشد محتوم به برخورد شدید نخواهد بود و همین طور افرادی که خود را در میان جریان خودی نفوذ داده اند نیز لزوما مصداق رحماء بینهم نخواهند شد. در دوره ظهور منجی بر اساس روایات انسان هایی از زمره منتظران خارج می شوند که تا پیش از آن گمان می شد آنها از پیروان حضرت هستند و افرادی در گروه یاران ایشان وارد می شوند که طبق نقل روایت آنها را در گروه ماه پرستان و خورشید پرستان دسته بندی می کردند.
انقلاب اسلامی ایران به عنوان نتیجه ای از الگوی قیام مهدوی طبق همین اصول به نتیجه رسید. اصولی که بدون رعایت آنها نه می توان در برابر قدرت طلبی دشمنان ایستاد و نه می توان روحیه های از دست رفته جریان های خودی را بازتولید نمود. مقام معظم رهبری با اشاره به این روش مبارزاتی می فرمایند:
«البته اعتقاد ما پایبندی به اصول و مبانی است. ما می گوییم بایستی اصول محفوظ بماند. امام بزرگوار ما به برکت پایبندی به اصول بود که توانست انقلاب را پیروز کند و انقلاب را حفظ کند و جمهوری اسلامی را ثبات ببخشد؛ پابند به اصول بود. یکی از اصول، «اَشِدّآءُ عَلَی الکُفّارِ رُحَمآءُ بَینَهُم» است. ما با دشمنان، با استکبار سرِ آشتی نداریم و با برادران مسلمان بنای بر دشمنی و عداوت نداریم؛ بنای بر دوستی و رفاقت و برادری داریم؛ چون معتقدیم باید اَشِدّاءُ عَلَی الکُفّارِ و رُحَماءُ بَینَهُم بود؛ این درس امام بزرگوار ما است؛ این خط مسلم جمهوری اسلامی است. ما در حمایت از مظلوم نگاه به مذهب طرف مقابل نمی کنیم؛ و نکردیم؛ خط امام بزرگوار این بود.»
کلمات کليدی: اشدا ، نفوذ ناپذیر ، آرمان ، یزید ، بیعت ،
