شنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۴۳
نوروز مهمان کویرنشینان باشید/
ریگزار بشرویه؛ منطقه‌ای بکر و دست‌نخورده از طبیعت ناب کویری/ قلعه دختر بشرویه قلعه‌ای به بلندای تاریخ
بشرویه منطقه‌ای خشک با آب و هوای کویری است که تأثیرات طبیعی و اقلیمی کویر سبب شکل‌گیری نوعی خاص از معماری منازل در بافت‌های روستایی و شهری این منطقه شده است.
این شهرستان از غرب و شمال غرب و جنوب با شهرستان طبس از شرق با شهرستان فردوس و از شمال و شمال شرقی با شهرستان بجستان محدود می‌شود.
جمعیت این شهرستان بر اساس سرشماری ۱۳۹۰ حدود 24 هزار و ۶۸۳ نفر بوده است که از این میزان جمعیت، شش هزار و ۴۱۱ نفر در روستاها و 18 هزار و 272 نفر در شهرهای بشرویه و ارسک ساکن بودند.
این شهرستان دارای ۲ بخش، چهار دهستان و یک نقطه شهری است و در ارتفاع ۸۸۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.
*دیوار تاریخی شهربند بشرویه
محدوده‌ای به وسعت ۵۰۰ در ۴۰۰ یارد دور شهر را در برگرفته که ضلع بزرگ آن به طرف شمال می‌باشد، چهار دروازه دارد هر یک‌دریک جانب آن و در گوشه شمال غربی «ارگ» یا قلعه واقع شده است.
دیوار شهربند در سال ۹۴۰ توسط یکی از حکام شهر به نام میرکمال‌الدین ساخته در واقع یک حصار بزرگ به ارتفاع ۶ متر به همراه ۴۰ برج ۸ متری و ۴ دروازه بوده که اطراف هسته اولیه شهر تاریخی بشرویه را فرا گرفته است.
*کوچه پی جلد (جلرد) بشرویه
"کوچه پی جلد" از قدیمی‌ترین کوچه‌های بشرویه است، کلمه"پی" به معنای پله، سکو و یا مکانی برای نشستن است که جلوی درب اغلب خانه‌های قدیمی تعبیه می‌شده است و واژه "جلرد" که در اثر فرسایش کلامی به "جلد" تغییر یافته است به معنای وسایل قدیمی ریسندگی یا همان "جلک" است.
کوچه قدیمی پی جلد در سال ۹۱ از سوی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مورد بازسازی و جداره سازی قرار گرفت.
*ریگزار بشرویه؛ منطقه‌ای بکر و دست‌نخورده از طبیعت ناب کویری
یکی از شگفتی‌های طبیعت ایران، هم‌نشینی کویر و جنگل در خاک کشور است، کویرهای ایران بیشتر گردشگران خارجی را جذب خود می‌کند اما همزمان آن‌ها را از وجود چنین سرزمین خشکی در چند کیلومتری یک سرزمین سرسبز شگفت‌زده می‌کند.
کویر و ریگزار بشرویه یکی از این بیابان‌های زیبا و شگفت‌انگیز است که در خراسان‌جنوبی واقع شده و با توجه به وسعت زیاد ریگزار بشرویه و عدم وجود مراکز جمعیتی عمده دارای شبکه ارتباطی محدود است.
*قلعه دختر بشرویه
از قدیمی‌ترین آثار بشرویه قلعه‌ای است که در دوازده کیلومتری غرب بشرویه در مجاورت آسیاب آبی معروف به آسیاب دهنه بر بالای کوهی به ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح زمین واقع شده و بنام قلعه دختر معروف می‌باشد.
این قلعه بر بالای قله‌ای مخروطی شکل قرار گرفته و از سه طرف مشرف به پرتگاه می‌باشد که تقریباً غیرقابل‌عبور بوده و فقط از سمت جنوبی به آن راه عبور سختی وجود دارد.
در خصوص سابقه تاریخی این قلعه دو نظر وجود دارد یکی این است که قلعه مزبور در عداد سلسله قلاعی است که به همین نام از دوران ساسانی باقی مانده‌اند و اینکه قلعه در زمان فرقه اسماعیلیه بنا شده است.
گرچه سبک بنای قلعه دختر بشرویه با شیوه معماری و اساساً موقعیت قلاع اسماعیلی در ایران متفاوت است اما ممکن است که در دوران نفوذ اسماعیلیان مورد استفاده بوده است.
البته باید اضافه کرد آثار به دست آمده نشان می‌دهد که این قلعه قدمت هزارساله دارد و نشانگر آن است که سال‌های قبل از اسلام زندگی انسانی در آنجا وجود داشته است پس به احتمال قوی این قلعه متعلق به همان عصر ساسانیان می‌باشد.
*خانه استاد فروزانفر
خانه استاد بدیع‌الزمان فروزانفر (سماواتی) در خراسان‌جنوبی، خیابان صاحب‌الزمان شهر بشرویه قرار دارد، این خانه که بیش از 200 سال قدمت دارد محل زندگی کودکی استاد بدیع‌الزمان فروزانفر از اساتید و چهره‌های نامدار ادبیات و تاریخ ادبیات فارسی ایران بوده است.
دانش گسترده وی در علوم مختلف سبب شد تا از وی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران در حوزه ادبیات کهن یاد شود.
خانه فروزانفر که بعدها به شخصی به نام سماواتی فروخته شد، نمونه کاملی از یک معماری ایرانی در اقلیم گرم و خشک ایران به حساب می‌آید، در این خانه قدیمی پلانی ساده و درونگرا با حفظ محرمیت به چشم می‌خورد و همچنین تزئینات رسمی‌بندی و گچ‌بری زیبایی نیز در بالای طاق‌نماها، نورگیر اتاق‌ها، بادگیرها و سایر بخش‌ها وجود دارد.
خانه استاد بدیع‌الزمان فروزانفر (سماواتی) در سال 1385 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 16350 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
*مسجد جامع میان ده
این مسجد از گذشته‌های دور و از زمانی که مسلمانان ایران را فتح کردند در زمان سلسله صفوی بنا شده و سبک این زمان را به خوبی نشان می‌دهد این بنا به طور کامل از گل و آجر ساخته شده است.
کاشی‌کاری نیست ولی در ایوانی بزرگ آیاتی از قرآن مجید که به خط کوفی بسیار زیبا نوشته شده به چشم می‌خورد، سقف ایوان‌‌ها و شبستان مسجد هلالی شکل است و در سر در ورودی آن روی سنگ بزرگی اشعاری مبنی بر زمان ساخت بنا حک شده است.
مسجد جامع میان ده در خیابان حسینیه و محله میانده شهر بشرویه واقع و سبک معماری این مسجد شبیه به سبک سلجوقی است و نشانه‌هایی از معماری دوره‌ی صفویه نیز در آن دیده می‌شود.
ورودی این مسجد در مقابل مدرسه علمیه است، این مسجد تک ایوانی است و تنها ایوان آن در سمت جنوب قرار دارد و محرابی بر دیواره انتهایی آن تعبیه شده است، سقف ایوان از دو تویزه یکی در اسپر ایوان و دیگری در وسط ایوان که دو گنبد عرقچین را بر فراز خود دارد تشکیل شده است.
*حوض انبار میان ده
گفته شد که بشرویه در گذشته به چهار محله یا منطقه تقسیم شده بود این محلات عبارت بودند از بالا محله، سرپل، ملاسعدی و پائین محله، به نظر می‌رسد که حوض انبار مزبور قبل از تقسیم در محلی قرار گرفته بود که وسط یا میان ده به حساب می‌آمده است زیرا در بررسی‌ها روشن شده است که موقعیت این حوض انبار در میان ده نیست و هر یک از محلات برای خود دارای حوض انبار جداگانه‌ای بودند.
معصوم علیشاه نیز از این حوض انبار نام می‌برد و تاریخ آن را نیز که بر لوحه حوض انبار است بیان می‌کند.
در مجموع 11 رشته صنایع دستی در شهرستان بشرویه فعال است که جاجیم‌بافی، برک بافی، خراطی، پارچه‌بافی، مس چکشی، سفالگری، گلیم‌بافی، سفره آردی، گلیم سرجامه، پتک بافی و پخل‌بافی از جمله این رشته‌ها است.
*مسجد جامع ارسک
مسجد جامع ارسک که قدمتی بیش از 270 سال دارد و به‌فرمان و با هزینه فرد خیری بنام تاج خانم بنا شده است با ساختار معماری خود نشان از این دارد که قدمت بنا به اوایل دوره قاجاریه باز می‌گردد.
ارتفاع ایوان مسجد به بیش از 15 متر می‌رسد که دارای نقش و نگارهای بی‌نظیری است که در سال 1333 تعمیر و مرمت شده است.
برای ساخت مسجد به دستور سازنده مساحت کل مسجد را خاک ریخته به‌طوری که کوچه‌های اطراف به‌صورت تونل و ساباط درست شده و مردم و وسایل نقلیه از زیر آن عبور می‌کردند.
در حال حاضر مسجد جامع بلندترین ساختمان روستا با وجود ساختمان‌های چندطبقه می‌باشد، این بنا که در مرکز شهر واقع گردیده با یک ایوان به سمت قبله دارای تاریخی چند صد ساله می‌باشد، ایوان این بنا دارای کاربندی در انتهای ایوان و آجرکاری خفته راسته در پیشانی ایوان می‌باشد.
انتهای پیام/4
کلمات کليدی: خراسان‌تایم , قلعه , بشرویه