خراسان تایم - تعرفه گذاری قیمت برق در ایران و جهان

با توجه به قطعی چند ساعته برق بخشی از مناطق بیرجند و همچنین قطعی برق کلان شهرها به بررسی روش‌های تعرفه گذاری برق در جهان می پردازیم و اینکه این روش ها در ایران به چه میزان کارآمد خواهند بود.

تامین برق مصرفی در تابستان امسال با توجه با کاهش حجم بارندگی ها و درنتیجه کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برقابی بیش از پیش به بحران تبدیل شده است و مسئولین نیز به تکاپو افتاده‌اند تا راهکاری برای حل این مشکل بیابند و فعلا بهترین راهکار قطع برق بوده است.
یکی از اساسی ترین مسئله های موجود در حوزه برق در سطح کشور بحث قیمت گذاری برای مشترکین بوده است که تفاوتی میان مشترکین کم مصرف و پر مصرف وجود داشته باشد.
نظام تعرفه گذاری قیمت اوج بار در اکثر کشورها نشان میدهد که میتوان غالب نظام‌های تعرفه‌گذاری برق در این کشورها را به ۴ دسته کلی روش زمان استفاده(TOU)، روش قیمت لحظهای واقعی(RTP)، قیمت بحرانی اوج بار(CPP)، تخفیف کاهش اوج بار(PTR)، تقسیم کرد البته در بعضی از کشورها از چندین تا از این روش‌ها به جای یک روش استفاده می‌کنند.

روش زمان استفاده
این روش متداولترین روش در بین تمامی روشهای موجود است که در بسیاری از کشورها مانند کانادا، کره جنوبی، کشورهای اروپایی و آمریکا نیز استفاده میشود.
در این روش زمان استفاده به سه قسمت کمباری، میانباری و اوج بار تقسیم شده و قیمت برق نیز در هر زمان متفاوت است. به غیر از مقادیر قیمت، آنچه که در این روش اهمیت دارد نسبت قیمت زمان اوج به زمان کمباری است که معمولا بین ۲ تا ۴ میباشد.
این روش در کشور ما نیز استفاده می‌شود اما مشکلاتی دارد که باید مرتفع شود.

روش قیمت لحظه‌ای واقعی
این روش عملا در حال حاضر در کشور ایران با توجه به کنتورهای نصب شده قابلیت اجرایی ندارد زیرا در این روش، قیمت‌گذاری واقعی بر اساس تقاضای مشترکین تعیین میشود، بنابراین در طول روز، قیمتهای برق دائما در حال تغییر هستند که ممکن است حتی در هر چند دقیقه نیز متفاوت باشند لذا باید یک سری زیر ساخت‌هایی برای آن آماده باشد که در حال حاضر این زیر ساخت‌ها در ایران آماده نیست.

روش قیمت بحرانی اوج بار
در این روش برخی از روزهای سال به عنوان روز بحرانی به مشترکین اعلام می‌شود و در این روزها ممکن است قیمت زمان اوج بار نسبت به زمان معمولی تا ۶ برابر نیز افزایش یابد.
لازم به ذکر است که این روش میتواند به همراه روش اول (زمان استفاده) نیز استفاده شود که متدوال نیز هست. همچنین این روش خود می‌تواند به دو دسته زمان ثابت و زمان متغیر تقسیم شود.
در روش زمان متغیر برخلاف روش زمان ثابت، میزان ساعات اوج بار نیز در روزهای بحرانی متغیر است. نتایج تحلیل آماری چندین تجربه در کشور آمریکا نشان میدهد که در برخی موارد با روش زمان ثابت میزان تقاضای اوج بار تا ۱۳.۱ درصد و در روش زمان متغیر تا ۲۷ درصد کاهش یافته است.
با توجه به اینکه امسال تا کنون سه روز متوالی رکورد مصرف برق در ایران شکسته شده است می تواند قدری برای کاهش استفاده در روزهایی که مصرف بالا است تاثیر گذار باشد.

روش تخفیف کاهش اوج بار
در این روش بر خلاف روشهای قبلی به جای جریمه یا افزایش قیمت برق، به مشترکینی که مقدار مصرف برق خود را در زمان اوج بار کاهش بدهند تخفیف قیمتی داده خواهد شد.
در حال حاضر استفاده از این روش برای بخش خانگی توصیه نشده اما برای بخش‌های تجاری، کشاورزی و صنعتی توصیه می‌شود.
البته استفاده از این روش در ایران شاهد مصرف کمتر مشترکین کم مصرف می‌شود و مشترکین با مصرف بالا تغییری در مصرف خود نخواهند داشت و با همان روال قبلی و شاید مصرف بیشتر نیز ادامه خواهند داد.

موضوعی در اکنون مطرح است این می باشد که یک جریمه ثابت برای همه مشترکین در نظر گرفته شود اما بررسی ها نشان می دهد، در نظر گرفتن یک جریمۀ ثابت برای همه مشترکین پرمصرف و کم‌مصرف کاملا اشتباه و غیر موثر است. بایستی به هنگام قیمت‎گذاری به این نکته توجه داشت که غالب مشترکین کم‌مصرف در زمان اوج بار از حداقل وسایل ضروری استفاده می‌کنند و نبایستی انتظار داشت که میزان مصرف خود در زمان اوج بار را چندان کاهش دهند.
حال آنکه مشترکین پرمصرف میتوانند با اصلاح رفتار خود و اجتناب استفاده از وسائل غیرضروری (مانند کولر گازی، ماشین ظرفشویی، ماشین لباسشویی، خشک کن، سونا و غیره) در زمان اوج بار، توان مصرفی خود را در زمانهای حساس کاهش دهند و یا اینکه بهای واقعی برق خود را در زمان اوج بار پرداخت کنند.
در واقع می‌توان گفت که مقدار جریمه یا تخفیف در مقایسه با قیمت برق مصرفی در مشترکین پرمصرف کمتر از مشترکین کم‌مصرف احساس میشود. به همین دلیل در مجموع به نظر می‌رسد که باحفظ نظام تعرفه‌گذاری موجود، مشترکین پرمصرف نه تنها بهای برق خود در زمان اوج بار را پرداخت نمی‌کنند بلکه انگیزه‌ای هم برای کاهش مصرف خود در زمان اوج بار را ندارند.