خراسان تایم - «توبافی» از طلوع در خراشاد تا درخشش در جهان

صنعت « توبافی» با قدمت 300 ساله در روستای خراشاد بیرجند، مجدد احیا شده و اکنون با بررسی و ارزیابی تیم اعزامی شورای جهانی صنایع دستی، چشم انتظار ثبت جهانی و درخشش در بازارهای بین المللی است.

به گزارش گروه فرهنگی خراسان‌تایم به نقل از ایرنا، خراشاد در 25 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند واقع شده و از مناطق خوش آب و هوای خراسان جنوبی است. توبافی یا پارچه بافی خراشاد سال 95 ثبت ملی شد و هم اکنون 170‌ کارگاه توبافی در این روستا فعال است.
از مدت ها قبل زمزمه های جهانی شدن در کوچه پس کوچه های روستای خراشاد پیچیده و مردمان این روستا که دستی بر هنر توبافی دارند پس از کسب نشان ملی هنر پارچه بافی با آرزوی جهانی شدن، دل را رهسپار تحقق این آرزو کردند.
البته این هنرمندان که اغلب آنها بانوان هستند از همان سال هایی که روح را بر کالبد مرده کُلکارهای توبافی دمیدند، می دانستند روزی آوازه شان گوش جهان را پر خواهد کرد و امروز به آن روز کمی نزدیک تر شدند.
سه نفر از اعضای شورای جهانی صنایع دستی از 2 روز قبل میهمان استان بودند با این نیت که نهم آبان ماه خود را به خراشاد برساند.
از صبح این روز، مردم خراشاد آماده پذیرایی از ارزیابان این شورا بودند. باران شب گذشته کوچه ها را شسته ، بوی کاهگل دیوارهای قدیمی و دود سپند روحی تازه ای به روستا بخشیده است.
خانه هایی که صدای دلنواز تولید از دالان هایش به گوش می رسد و دیگ هایی که با حرارت آتش می جوشد تا بر رخ تار و پودهای توبافی رنگ زیبای هنر زند؛ انگار اینجا همان خراشاد 300 سال قبل است.
میدان اصلی روستا بازارچه ای از صنایع دستی برپا است، دور تا دور میزها پر شده از عرق های گیاهی ، ترشی، نان محلی، محصولات کشاورزی و غیره که همه و همه با سلیقه های زیبا چیده و در معرض دید قرار گرفته است.
گروه ارزیاب نیز بعد از بازدید از کارگاه رنگ ریزی، تراش سنگ های قیمتی و فروشگاه صنایع دستی گشتی هم در بازارچه زدند و از آن پس کار اصلی ارزیابی را با حضور در منازلی که اکنون هر کدام یک کارگاه تولیدی است شروع کردند.
وارد یکی از این خانه ها شدیم بعد از عبور دالانی به حیاط رسیدیم، اینجا به خانه حاج اسماعیل معروف است ایوانی در حیاط، کارگاه توبافی بانوی خانه است.
البته صاحبان اصلی خانه اکنون در قید حیات نیستند و نسل بعدی میراث ماندگار آنها را ادامه می دهند.
قدیمی ترین کُلکار (دستگاه ثابت توبافی) با بیش از 200 سال قدمت در این خانه وجود دارد و صغری خراشادی زاده دختر حاج اسماعیل با 60 سال سن راه مادر را در این ایوان ادامه می دهد.
کُلکار را در قدیم به شکل جایگاه ثابتی برای توبافی روی زمین احداث می کردند چاله ای که از پشت به یک صندلی ثبات وصل است و اینگونه فردی که پشت کار می نشیند زمستان ها با قرار گرفتن پاهایش در این چاله از سرما مصون می مانده است.
کارگاه دیگر متعلق به بی بی عذرا خراشادی و نوه اش است منزل قدیمی که در قسمتی از ایوانش کُلکار قرار گرفته و در قسمتی دیگر بی بی عذرا مشغول نخ کردن دوک ها به کمک یک چرخ قدیمی است.
فاطمه مدبر، نوه بی بی عذرا با 34 سال سن، توبافی را از 10 سال قبل شروع کرده است. او با ابراز رضایت از درآمد این کار می گوید: مربی هنر هم هستم و اوقات فراغت را با توبافی می گذرانم.
کارگاه دیگر در منزل عباسعلی خراشادی است. بانوان این خانه سخت مشغول کارهای هنری هستند؛ یکی توبافی می کند، دیگری مشغول نخ کردن دوک ها است، آن یکی نان می پزد. این خانه هنوز همان رنگ و بوی قدیم را دارد در حیاطش هم عروسک اتلو متلو را نصب کرده اند که نماد باران خواهی است و از اینکه شب گذشته باران این روستا را سیراب کرده خوشحال هستند.
منزل حاج محمد علی باردل، مقصد بعدی گروه ارزیاب شورای جهانی صنایع دستی در روستای خراشاد است ورودی خانه نمایشگاهی از محصولات کشاورزی شان را چیده اند؛ کدو، هنداونه، سیر ، پیاز، توت خشک، گلاب ، عسل و غیره تنها گوشه ای از تولیدات این خانوار روستایی است که به نمایش گذاشته شده است.
در آن طرف هم سه دستگاه توبافی برپا است، بانوانی مشغول بافتن پارچه هستند. گویا این کارگاه محل آموزش است و هر 10روز سه نفر در آنجا توباف می شوند.
حوله های ابریشمی، پارچه های پشمی و پنبه ای از نمونه دست بافت های این بانوان هنرمند است که از پارچه آن خودشان هم لباس های زیبای محلی پوشیده اند.
حوا خانم پیشکسوت توبافی خراشاد است که در منزلش میزبان گروه ارزیاب می شود او و چهار نسل بعدش توبافی را در این روستا زنده نگه داشته اند. مرحوم پدرش هم از قدیم در این روستا رنگریزی می کرده است.
حوا خانم اکنون در اتاقی کوچک، دار توبافی را بنا کرده و با 70 سال سن روزش را با تولید انواع مختلف پارچه از سر می گذراند.
دخترانش هم با خلاقیت توانسته اند کارگاه های مختلف توبافی را در شهر راه اندازی کنند، تولیدات آنها با تنوع جنس ، رنگ و دوخت های مختلف نظر هر بیننده را به خود جلب می کند.
آنها توانسته اند بافت های جدید را ابداع و با ترکیب آن، دست بافت هایی زیبا خلق کنند. تولیدات این خانواده توانمند در توبافی هم اکنون در آن سوی مرزها هم مشتری دارد و هر ماه حدود 400 متر مربع سفارش برای نوعی بافت که به عنوان فرش استفاده می شود قبول می کنند.
درشکه سواری در کوچه پس کوچه ها، پذیرایی با نان داغ محلی، محصولات ناب کشاورزی، عرق ها و دمنوش های طبیعی نیز چاشنی نیم روز ارزیابی برای ثبت جهانی شدن خراشاد بود.
مردم خراشاد روزها و ماه های زیادی را صرف کردند تا بتوانند زمینه ای را فراهم کنند که نظر ارزیابان برای ثبت جهانی این روستا به عنوان هدف صنایع دستی جلب شود و به اذعان یکی از این ارزیابان موفق هم بوده اند. به طوری که ویدا توحدی عضو گروه ارزیاب و مشاور معاون صنایع دستی کشور در پایان روز ارزیابی گفت: از سال گذشته تاکنون سه بار به این استان و خراشاد سفر کردم اما در این سفر تغییرات زیادی مشاهده شد که در بسیاری از روستاها و شهرهای ملی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه تحولات این روستا برای ثبت جهانی شدن سرعت بیشتری داشته است افزود: برقراری نشانه های 2 زبانه ، سنگ فرش روستا و آماده بودن آن برای ورود توریست، بالا بودن سطح سواد و فرهنگ مردم این روستا از نکات بارز این تحولات است.
توجه به بازاریابی و ایجاد مرکز فروش نیز مورد تاکید دیگر ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی در بازدید از خراشاد بود که امید می رود با ارایه گزارش مثبت آنها خراشاد بعد از کلپورگان سیستان و بلوچستان به عنوان دومین روستای هدف صنایع دستی ایران ثبت جهانی شود.
بی شک ثبت جهانی شدن خراشاد و توبافی تاثیر زیادی در معیشت و اقتصاد مردمان این منطقه خواهد داشت همانطور که مدیرکل دفتر فنی امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری خراسان جنوبی نیز گفت: ثبت میراث جهانی کویر لوت، قنات بلده فردوس و باغ اکبریه بیرجند در استان موجب افزایش چشمگیر گردشگران و توسعه منطقه شده است.
رئیس شورای اسلامی روستای خراشاد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون 170‌ کارگاه توبافی در این روستا فعال است که به دنبال گسترش کیفی و کمی این صنعت هستیم.
مسعود پورصدری با اشاره به قدمت 300 ساله صنعت پارچه بافی در روستای خراشاد و رونق آن بعد از گذشت سه قرن در این روستا اظهار داشت: اقدامات زیربنایی از جمله زیباسازی و مبلمان روستا برای ثبت جهانی صنعت پارچه بافی انجام شده است و المان توبافی که یکی از ملاک‌های ثبت جهانی بود در ورودی روستا نصب شد.
وی بیان کرد: با توجه به خشکسالی های اخیر در منطقه باید از ظرفیت پارچه بافی روستا برای افزایش توان اقتصادی مردم بیشتر بهره ببریم و هر خانه به یک بنگاه اقتصادی صنعت پارچه بافی تبدیل شود که این موضوع در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
رئیس شورای اسلامی روستای خراشاد از راه اندازی فروشگاه مجازی برای فروش تولیدات زنان خراشاد به 2 زبان خبر داد و گفت: برای هر خانه ای که توبافی در آن انجام می شود یک کد اختصاص تهیه شده تا در این فروشگاه مجازی در هر نقطه ای از جهان بتوانند محصولات خود را به نمایش و فروش برسانند.
گزارش ارزیابی ثبت جهانی خراشاد توسط غاده هیجاوی رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه، احمد یوسف الفارسی و ویدا توحدی مشاور معاون صنایع دستی کشور به شورای جهانی صنایع دستی ارسال شده و پس از اعمال نظر نمایندگان پنج قاره که اعضای این شورا در مناطق دیگر هستند، رای نهایی حداکثر تا سه ماه آینده صادر می شود.
امید می رود که تلاش های مردمان خراشاد و مسئولان استانی برای جهانی شدن این روستا به ثمر نشیند و به زودی نام خراشاد با توبافی بر تارک بازارهای بین المللی بدرخشد.
ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی برای بررسی پرونده ثبت جهانی توبافی یا پارچه بافی روستای خراشاد دوشنبه شب گذشته وارد بیرجند شدند و در این سفر دو روزه از کارگاه های صنایع دستی بیرجند و توبافی خراشاد بازدید کردند.

انتهای پیام/4