به گزارش گروه اجتماعی خراسان‌تایم به نقل از ایسنا، خشکسالی و بی‌آبی معضلی که خراسان جنوبی به مدت   17 سال با مواجه بوده، معضلی که نه تنها جامعه انسانی بلکه حیات وحش را در این خطه از کویر در معرض خطر قرار داده است.
خشکسالی که بخش جدایی ناپذیر تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی است که در مقایسه با سایر بلایای طبیعی از نقطه نظر میزان شدت طول مدت واقعه گسترش منطقه تلفات جانی خسارت‌های اقتصادی و اثرات بلندمدت از بالاترین درجات برخوردار است.
در دهه‌های اخیر از میان حوادث طبیعی که زندگی انسان را بر روی کره خاکی تحت تاثیر قرار داده است، فراوانی خشکسالی بیش از سایرحوادث است.
یکی از حوزه‌های مهم اثرگذار خشکسالی محیط زیست بوده که خشکسالی تاثیرات منفی و مضری برمحیط زیست داشته است.
گرمایش زمین و افزایش درجه دمای هوا، خشکسالی را در پی‌داشته و زمانی که شرایط فراهم نباشد گونه‌های گیاهی از بین می‌روند و گونه‌های جانوری نیز در خطر انقراض قرار گرفته و یا مهاجرت می‌کنند، زیرا حیات آن‌ها وابسته به منابع آب و پوشش گیاهی است.
اما در این میان چگونگی حفاظت از حیات وحش حائز اهمیت است و آموزش تاثیر مهمی در این امر دارد، قشر جوان به عنوان آینده سازان و صاحبان آینده این سرزمین اگر ارزش‌های حیات وحش و کمبودها و تاثیرات آن را در آینده بدانند جلوی برداشت‌های بی رویه را خواهند گرفت.
اجرای طرح احیاء زیستگاه و زیست بوم‌های حیات وحش خراسان جنوبی
مسعود مستقیم، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: طرح‌های احیای زیستگاه و زیست بوم‌های خشکزی حیات وحش خراسان جنوبی به صورت مستمر در حال انجام است .
وی افزود:    آبرسانی به مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان با    هدف احیاء زیستگاه و زیست بوم‌های خشک زی حیات وحش، تامین آب و غذای مورد نیاز حیات وحش، حفظ    شرایط مطلوب اکولوژیکی زیستگاه، حفظ و افزایش گونه‌های جانوری حیات وحش و جلوگیری از کاهش جمعیت در حال انجام است.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: آبرسانی به صورت مستمر و منظم و با توجه به خشکسالی حاکم بر استان و کمبود آب در مناطق، به خصوص در فصل تابستان توسط ماموران یگان حفاظت محیط زیست با تانکرهای آبرسان انجام می‌گیرد.
مستقیم ادامه داد: در راستای اجرای طرح‌های احیاء زیستگاه‌ها و زیست بوم‌های خشکزی استان علاوه بر خریداری و ذخیره علوفه و دان مورد تغذیه حیات وحش سایر اقدامات از قبیل احداث آب انبارها و آبشخورهای جدید، تعمیر، مرمت و بهسازی آبشخورها و آب انبارهای ساخته شده در سنوات قبل، لوله گذاری، لایروبی آبشخورها، تسطیح راه‌های دسترسی به آب انبارها و منابع آبی تامین کننده آب مورد نیاز حیات وحش  نیز با جدیت در حال انجام و پیگیری است.
وی خاطرنشان کرد: ۱۵۳ چشمه آبشخور و ۷۵ باب آب انبار در مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی برای تامین آب حیات وحش استان وجود دارد.
درآمد ناشی از حیات وحش سر سفره مردم
حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: با تدابیر اندیشیده شده در سازمان حفاظت محیط زیست و در یک اقدام مدیریتی نو، برای اولین بار در طول تاریخ حفاظت محیط زیست، درآمد حاصل از فروش پروانه شکار به مردم تعلق گرفت .
وی با بیان اینکه حفاظت از تنوع زیستی و حیات وحش بدون تامین منافع جوامع محلی امکان‌پذیر نیست، افزود: بیش از نیم قرن از تاریخ شکل‌گیری تشکیلات شکاربانی در ایران می‌گذرد و اگر چه فرآیند تکمیل ساختار این تشکیلات پیوسته اتفاق افتاده و وظایف گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف کنترل و پیشگیری از آلودگی آب و خاک، هوا، پسماند، تالاب و... برای این سازمان تعریف شده اما مهم‌ترین و باسابقه‌ترین فعالیت سازمان محیط زیست، حفاظت از حیات وحش بود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: حلقه مفقوده‌ای به نام جلب مشارکت مردم محلی برای تحقق حفاظت از حیات وحش به عنوان رسالت خطیر سازمان وجود داشت و لازمه محقق شدن این مهم، برگشت بخشی از منافع ناشی از شکار به مردم محلی بود.
اکبری بیان کرد: در سایه تدابیر انجام شده در سال گذشته، صندوق ملی محیط زیست به عنوان حلقه واسط و با کمک معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان، زمینه برگشت بخشی از درآمد حاصل از فروش پروانه‌های شکار را   به مردم محلی و همچنین تقویت حفاظت در همان مناطقی که شکار در آن‌ها انجام شده را فراهم کرد.
وی تصریح کرد: در خراسان جنوبی در مرحله اول، شش فقره پروانه شکار قوچ بالای 9 سال صادر شد و پس از پرداخت حقوق دولتی، مبلغ سه میلیارد ریال درآمد حاصل از آن به همان مناطقی که شکار در آن‌ها انجام شده بود، اختصاص یافت که از این مبلغ حدود یک میلیارد ریال برای کمک به مساجد روستاهای داخل منطقه و برای خرید بخاری، خرید فنس و محصورسازی مزارع به منظور پیشگیری از خسارت حیات وحش به مزارع مردم و تعمیر استخرهای آب کشاورزی مزارع اختصاص یافت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی همچنین از خرید پنج دستگاه موتور سیکلت برای تقویت حفاظت فیزیکی مناطق، تعمیر ناوگان فرسوده مناطق، تجهیز پاسگاه‌های حفاظتی و مطالعه، تحقیق و پژوهش بررسی پویایی جمعیت و ظرفیت برد تغذیه‌ای حیات وحش دو منطقه تحت مدیریت حفاظت استان به عنوان اقدامات مهمی نام برد که با اعتباری نزدیک به دو   میلیارد ریال از محل درآمد حاصل از فروش شش پروانه شکار انجام شده است.
اکبری بیان کرد: اگرچه این اعتبارات در مقابل هزینه‌هایی که دولت در زمینه‌های مختلف حفاظت محیط زیست انجام می‌دهد چندان قابل ملاحظه نیست اما به دلیل اینکه مستقیما به همان مناطق برمی‌گردد و مهم‌تر اینکه جوامع محلی را منتفع می‌سازد و یا صرف فعالیت ‌‌های مفیدی مانند حفاظت فیزیکی و فرهنگ‌سازی می‌شود، اثر بخشی آن‌ها بسیار ملموس‌تر است.
وی افزود: علاوه براین انگیزه مضاعفی را در محیط بانان و مردم محلی مناطق برای حفاظت و حراست ایجاد می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی یادآور شد: امید آنکه تداوم این فعالیت نوپدید، زمینه مدیریت بهتر جمعیت‌های حیات وحش کشور را فراهم آورده و باعث تقویت حفاظت مناطق چهارگانه و جلب مشارکت جوامع محلی شود.
لزوم مدیریت صحیح پناه گاه حیات وحش و تالاب کجی نمکزار نهبندان
اکبری اظهار کرد: مدیریت صحیح پناه گاه حیات وحش و تالاب کجی نمکزار نهبندان با استفاده از کنترل چرای دام، تعیین حقآبه تالاب، آموزش جوامع محلی در راستای هدایت به سوی مشاغلی که کمترین آسیب را به طبیعت بزند، به حفاظت این تالاب و جلوگیری از بحران‌های متاثر از خشک شدن این تالاب کمک شایانی خواهد کرد.
وی با بیان اینکه کارگروه مخاطرات زیست محیطی ذیل شورای هماهنگی مدیریت بحران در استان برگزار می‌شود، افزود: خراسان جنوبی، استانی در حال توسعه است و در صورت رعایت نکردن الزامات، قوانین و مقررات زیست محیطی در مسیر توسعه، این استان می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور دچار مشکلات زیست محیطی شود.
رئیس کارگروه مخاطرات زیست محیطی خراسان جنوبی گفت: این کارگروه با توجه به حساسیت‌های موجود پیرامون زیست بوم تالاب کجی نمکزار نهبندان و به منظور پیشگیری از آسیب بیشتر این اکوسیستم ارزشمند تشکیل شد.
اکبری ارائه راهکار و پیشنهاد از سوی دستگاه‌های عضو در این کارگروه در خصوص تالاب کجی نمکزار نهبندان را هدف اصلی تشکیل این کارگروه عنوان کرد و ادامه داد: پناه گاه حیات وحش و تالاب کجی نمکزار نهبندان یکی از کانون‌های مهم فرسایش بادی در استان است.
وی با اشاره به مشکلات حال حاضر تالاب از قبیل چرای بی رویه دام، تخریب پوشش گیاهی، حفر چاه‌های متعدد، افت سفره آب زیرزمینی، شکار غیر مجاز و درگیر شدن آن با پدیده گرد و غبار در سال‌های اخیر، خواستار اجرای مدیریت زیست بومی این تالاب با رویکرد فراگیر و در مقیاس‌ حوضه‌ای شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی خواستار همکاری و هماهنگی همه جانبه دستگاه‌های اجرایی ذیربط به منظور انجام اقدامات پیشگیرانه در حوضه آبریز تالاب و جلوگیری از تبدیل آن به کانون گرد و غبار شد.
اکبری گفت: خشک شدن منابع آبي و کاهش علوفه در دسترس موجب تضعيف وضعيت فيزیولوژيک حيات وحش و تاثیرات منفی در ادامه گونه‌هاي ارزشمند موجود در استان شده است.
وی افزود: از تبعات و خسارات خشكسالي بر محيط‌زيست و حيات وحش كوچ و مهاجرت بي‌رويه حيوانات وحشي به لحاظ كمبود آب و غذاي كافي، خسارت به تنوع گونه‌ای، کاهش و تخریب زیستگاه حیات وحش، افزايش بيماري و تنش در گونه‌هاي در معرض خطر، کاهش زاد آوري و مرگ و مير را می توان نام برد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی ادامه داد: طی سال های گذشته تلفاتی در حیات وحش به خصوص در شهرستان بشرویه (بره میش وحشی ) مشاهده شد که پس از کالبد گشایی برخی از اجساد توسط دامپزشکی استان علت تلف شدن آن‌ها، سوء تغذیه ناشی از خشکسالی مفرط و هجوم آن‌ها به سمت زباله خواری و از همه مهم‌تر بلعیدن پلاستیک بوده که به این پدیده گنده خواری در حیوانات گفته می‌شود.
اکبری تصریح کرد: خشک شدن منابع آبي و کاهش علوفه در دسترس موجب تضعيف وضعيت فيزیولوژيک حيات وحش و تاثیرات منفی در ادامه گونه‌هاي ارزشمند موجود در استان حيات و جمعيت مانند؛ یوزپلنگ، قوچ و ميش ،آهو، کل و بز، زاغ بور و هوبره شده است.
وی بیان کرد: در حال حاضر 2 میلیون و 54 هزار و 628 هكتار از وسعت استان به میزان 13.6 درصد سطح استان به عنوان مناطق تحت مديريت حفاظت محيط زيست مورد حفاظت ويژه قرار دارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی گفت: همه ساله مناطق تحت مدیریت به طور مستمر و متداوم مورد پایش کارشناسان و محیط بانان این اداره کل قرار می‌گیرد.
اکبری اظهارکرد: پرندگانی نظیر بالابان، کرکس مصری، عقاب تالابی، عقاب شاهی و هوبره، پستاندارانی نظیر یوز پلنگ، پلنگ، قوچ ومیش، کل و بز، آهو و زرده بر و خزندگانی نظیر لاک پشت مهمیزدار، لاک پشت آسیایی، آگامای سروزغی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارند.
وی گفت: در حال حاضر یوز پلنگ در شرایط حادتر و به شدت در معرض خطر انقراض قرار داشته و پلنگ، بالابان، کرکس مصری در معرض خطر انقراض و بقیه در رده حساس و آسیب پذیر قرار دارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با بیان اینکه برای مقابله با خسارت خشکسالی بر محیط زیست نیازمند راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است، اظهارکرد: در بحث راهکارهای کوتاه مدت با بهره وری بهینه از منابع آب موجود در کنار حفاظت از آبخیزها و عرصه‌های طبیعی می‌توان اثرات منفی خشکسالی در کوتاه مدت را به حداقل رساند.
اکبری ادامه داد: در این راستا اجرای طرح‌های از جمله؛ توسعه بهره برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی،  افزایش راندمان آبیاری با استفاده از شیوه های نوین آبیاری و مصرف بهینه آب بر اساس نیاز گیاه و تغذیه دستی دام ها وی بیان کرد: راهکارهای میان مدت نیز شامل؛ راهبرد مهار و توسعه منابع آبی است که به دلیل پتانسیل محدود آب‌های زیرزمینی و برخورداری از پتانسیل بالقوه بالای آب‌های سطحی، هر دو این موضوعات در بخش مهار آب‌های سطحی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با اشاره به راهکارهای بلند مدت، گفت: افزایش توان مقابله با خشکسالی و کاهش تبعات منفی آن بر پایه مدیریت منابع و بهره وری بهینه از آب استحصال شده و در اختیار، بازیافت آب‌های مصرف شده و استفاده مجدد از آنها در چرخه تولید و دستیابی به این استراتژی‌ها بر اصولی استوار است.
وی یادآورشد: از جمله این اصول می‌توان به مدیریت فاضلاب‌ها و پساب‌ها و تدوین استراتژی کاهش آب‌های به حساب نیامده از طریق بازسازی سیستم‌های انتقال، صرفه جویی در مصرف آب از طریق اشاعه فرهنگ صحیح مصرف، استفاده از گیاهان تولیدی و زینتی کم آب خواه و منطبق با شرایط اقلیمی، جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز و بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی و حفاظت از عرصه‌های طبیعی اشاره کرد.
 
تهیه و تنظیم: زهرا حمیدی

خراسان تایم