خراسان تایم - گنجی که پنهان ماند

پروفسور گنجی، شخصیتی برجسته و زاده کویر خراسان جنوبی است که شاید به اندازه شخصیت والایش و خدماتی که به این خاک کرده، برای زنده نگه داشتن نامش تلاش نکرده‌ایم.

به گزارش گروه اجتماعی خراسان‌تایم به نقل از خبرگزاری ایسنا، محمدحسن گنجی، زاده ۲۱ خرداد ۱۲۹۱ در بیرجند، استاد سرشناس جغرافیا در دانشگاه تهران بود. از او به‌ عنوان بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی در ایران نام برده می‌شود.

پس از پایان ‎تحصیلات مقدماتی در ‏مدرسه شوکتیه بیرجند، وارد دارالمعلمین عالی تهران شد و در‎ ‎رشته تاریخ و جغرافیا به دریافت درجه کارشناسی ‏نائل گردید. سپس به‎ ‎عنوان دانشجوی برگزیده به اروپا اعزام شده و در دانشگاه ویکتوریا منچستر انگلستان به تحصیل ادامه داد و در سال ۱۳۱۷ لیسانس تخصصی خود را در جغرافیا اخذ کرد.

او از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۴ در خدمت دانشگاه تهران به تدریس اشتغال داشته و نخستین کسی بوده‌ است که جغرافیای نوین را وارد برنامه‌های دانشگاهی کرده‌است. وی مراحل دانشگاهی را از دبیری تا معاونت دانشگاه طی کرده و در سال ۱۳۵۴ با اخذ درجه استادی ممتاز بازنشسته شده ‌است.
وی همچنین از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۷ مدیریت اداره کل هواشناسی را عهده‌دار بود و در واقع بنیان‌گذار سازمان هواشناسی ایران بوده است. در همین سال‌ها برای مدت چهار سال ریاست منطقه آسیا را در سازمان هواشناسی عهده‌دار بود.

دکتر گنجی دارای چندین کتاب و بیش از یکصد مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی بود.
پروفسور محمدحسن گنجی، ۲۸ تیرماه ۱۳۹۱ بر اثر زمین خوردن در منزل شخصی خود دچار خونریزی مغزی شد. پس از آن به بیمارستان پیامبران منتقل و تحت عمل جراحی قرار گرفت که درنهایت درگذشت.

پیکر ایشان پس از تشییع از مقابل دانشگاه تهران جهت خاکسپاری به زادگاهش شهر بیرجند منتقل شد و در ۲ مرداد ماه ۹۱ در محل بوستان دکتر محمد حسن گنجی در خیابان توحید بیرجند، چهره در نقاب خاک کشید.

اکنون او در پارکی در بیرجند به خاک سپرده شده است، جایگاهی که شاید در شان فرد بزرگی چون او نباشد. وعده‌هایی از مسئولان برای احداث مقبره‌ای در این مکان در طول این سال‌ها داده شده که هنوز محقق نشده است.

اخلاق در کنار کار و تلاش بی وقفه
جواد مکانیکی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بیرجند و از شاگردان مرحوم دکتر محمدحسن گنجی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: دکتر گنجی بزرگ در ۹۸ سالگی اذعان کرد با توجه به توان جسمی و روحی که در خود سراغ دارد آماده فعالیت و مشاوره در حوزه تحصیلات تکمیلی در دانشگاه بیرجند است که این درخواست وی در آن زمان بی‌پاسخ باقی ماند.
وی با بیان اینکه دکتر گنجی تا آخرین روز عمر خویش هیچ‌گاه دست از مطالعه، تحقیق و پژوهش دست برنداشت، تصریح کرد: تعلق به علم و دانش با خون وی عجین شده بود.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه بیرجند اظهار کرد: خصلت‌های اخلاقی دکتر گنجی باعث شد که در طول زندگی حتی برای یک‌بار نسبت به‌سختی‌ها و بی‌مهری‌ها لب به شکایت باز نکند.

مکانیکی ادامه داد: پرفسور گنجی وصیت کرده بود که بخشی از اموالش را پس از فوت در اختیار گروه جغرافیای دانشگاه بیرجند قرار دهند که این مهم تاکنون اجرا نشده است.
وی بیان کرد: گذشت از نامهربانی‌هایی که به وی شد از نمونه‌های بارز شخصیت این انسان فرهیخته است؛ او همواره با دلی آرام زندگی می‌کرد.

مکانیکی ادامه داد: شعبه خراسان جنوبی انجمن علمی جغرافیای و برنامه‌ریزی روستایی ایران به طور رسمی افتتاح شد که این انجمن فعالیت‌های متعددی از جمله ساماندهی امور آموزشی و پژوهشی مربوط به جغرافیای روستایی را بر عهده خواهد داشت.
وی یادآور شد: انجام تبلیغات علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی با محققان علم جغرافیا و برنامه ریزی توسعه روستایی و همراهی با نهادهای اجرایی در زمینه ارزیابی، بازنگری و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به حوزه آموزش و پژوهش، از اهداف این انجمن است.

بی مهری نسبت به یک شخصیت علمی
احمد خامسان، رئیس دانشگاه بیرجند نیز گفت: آنچه دکتر گنجی را به عنوان یک اسطوره اخلاقی و معلم در سطح بین‌الملل و ملی مطرح کرده، خصلت‌های اخلاقی ایشان است.
وی با بیان اینکه نسبت به پروفسور محمد حسن گنجی در بیرجند بی مهری‌هایی شده است، تصریح کرد: پروفسور گنجی ۴۲ سال پیش دانشگاه بیرجند را که یک بنای خیر است تاسیس نمی‌کرد، امروز در شرق کشور این مجموعه علمی وجود نداشت.

رئیس دانشگاه بیرجند بیان کرد: مرحوم گنجی نمادی از یک انسان فرهیخته بود، نقل شده روزی که ایشان را از دانشگاه عزل و حقوقش را قطع کردند، وی حتی برای زندگی شخصی خود هم با مشکل مواجه بود اما پولی که از دوران رژیم سابق در اختیار داشت را سریع تحویل داد.

خامسان بیان کرد: هر چند برای دکتر گنجی ترک وطن کار آسانی بود، اما همه سختی و بی مهری‌ها را تحمل کرد و به وطن خود خدمت کرد و یک عمر زندگی پرافتخار از خود بجای گذاشت.
وی یادآور شد: اگر انسان به بهانه وجود مشکل از خدمت به کشورش شانه خالی کند، کار خطایی است، اما دکتر گنجی هیچ‌گاه این کار را نکرد.

بسیار سخن‌ها می‌توان از دکتر گنجی گفت؛ از اخلاق منشی که غرور و خودبزرگ بینی آن را آلوده نکرده بود و از علمی که با تلاشش در طول سالیان به دست آمده بود؛ خصلت‌های که شاید گنج و کیمیای امروز باشد. گنجی که در میان تلاش برای به دست آوردن علوم گمشده است.

انتهای پیام/4