خراسان تایم - سیل و محک مدیریت بحران/ آب امید کشاورزان خراسان جنوبی را برد

سیل و محک مدیریت بحران/ آب امید کشاورزان خراسان جنوبی را برد

سیل اوایل شهریور ماه همه امید کشاورزان خراسان جنوبی را با خود برد و با برجا گذاشتن خسارت های میلیاردی محکی جدی برای حوزه مدیریت بحران استان بود.

به گزارش گروه اجتماعی خراسان‌تایم به نقل از خبرگزاری مهر، تگرگ و بارندگی ۱۵ دقیقه‌ای در چهارم شهریور ماه مردم خراسان جنوبی به خصوص روستاییان پنج شهرستان بیرجند، سربیشه، خوسف، قاین و نهبندان را با مشکل جدی مواجه کرد و این باران رگباری و آب‌های گل آلود از مزارع و باغات روستاها تنها تلی از گل و لای برجای گذاشت و زمینه‌ای برای محک زدن مدیریت بحران و دستگاه‌های خدمات رسان بود.

این بار اگرچه سیلاب در خراسان جنوبی تلفات جانی نداشت، اما اهالی ۹۳ روستایی که سیل را تجربه کرده‌اند، از خود سوال می‌کنند که چرا هنوز هم نمی‌توانیم شرایط بحرانی را به موقع پیش‌بینی و برای پیشگیری از خسارت‌های گسترده مالی برنامه‌ریزی کنیم؟ چرا به جای اینکه از پیش «آمادگی» مقابله با بحران را داشته باشیم، تنها هنگام بروز حادثه «نقشه مقابله» را طراحی می‌کنیم؟

جان دادن ۱۰۳ رشته قنات و تخریب باغ‌ها و اراضی همه امید کشاورزان را از بین برد و طغیان آب بیش از ۳۰ میلیارد تومان تنها به زیرساخت‌ها خسارت زد.
اگرچه به دنبال خسارت سیل به زیرساخت‌ها و خاموشی برق در روستاها، امداد رسانی‌ها در ساعات اولیه انجام شد اما شاید اندیشیدن
تمهیداتی بیشتر قبل از وقوع سیل، این چنین خسارتی را رقم نمی‌زد.

گلایه‌هایی از مردم
هرچند بارش‌های آخرین فصل از تابستان نویدی خوش بر دل مردم بود اما آن روی سکه داشته‌های زیادی را به یغما برد. خسارت‌های میلیونی به جالیزها، زنبور داران و دیگر محصولات کشاورزی امید کشاورزان را خشکاند.
شهروندان معتقدند برای بارندگی‌ها آنگونه که باید و شاید اطلاع رسانی نشده بود و مردم نسبت به حجم بارش‌ها غافلگیر شدند. این در حالی است که مدیریت بحران استان در پاسخ به این گلایه، انگشت اتهام را به سوی دیگر متولیان دراز می‌کند.

شاید آگاه سازی بیشتر مردم حجم خسارت‌ها به بخش کشاورزی را کاهش می‌داد و زحمت چندین ماهه کشاورزان را بر موج سوار نمی‌کرد.
از سویی دیگر خراسان جنوبی از دو سال گذشته در نقاط مختلف شاهد سیلابی شدن بارش‌ها می‌شود. بدیهی است شرایط پیش روی استان نسبت به خشکسالی‌ها، مهار هر چه بیشتر روان آب‌ها را می‌طلبد این در حالی است که خروج آب باران و عدم مهار رواناب‌ها گلایه‌های مردمی را ای جاده کرده است و اکنون جای سوال است با تجربه هر ساله سیلاب چرا باز هم حجم خسارت‌ها همچنان گسترده است.

آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردیم
سالانه حجم قابل توجهی آب حاصل از سیلاب از مرزهای استان خارج می‌شود و بخش زیادی هم در روستاها طغیان کرده و عده‌ای را بی خانمان می‌کند که قطعاً مهار همین میزان آب بخشی از نیاز آبی استان را رفع می‌کند.
این شرایط در حالی است که مسئولان به دنبال اجرای طرح‌هایی سنگین و دراز مدت برای تأمین آب استان هستند. شاید اگر از اقدامات کوچک آغاز کنیم بتوانیم گام‌های بزرگ‌تری برداریم.

این بار صدای گلایه رسانه‌ها هم از عملکرد متولیان در زمان بحران بلند شده است، عدم دسترسی خبرنگاران به اخبار در زمان حوادث گلایه‌هایی را منجر شده و این در حالی است که متولیان در پاسخ به این نارضایتی می‌گویند: اعتباراتی که در کشور توزیع می‌شود با نظر کارشناسی و مستند سازی در حوادث داده می‌شود و بر مبنای خبر، اعتباری توزیع نمی‌شود.
اما آیا اطلاع رسانی‌ها را هم آقای مدیر روستا به روستا و منزل به منزل به سمع و نظر مردم می‌رساند!

رشد ۱۲ درصدی بارندگی‌ها
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی بیان کرد: از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون میزان بارندگی‌ها در استان ۱۵۴.۶ میلیمتر بوده است.
علیرضا خندان رو میزان بارندگی‌های استان در مدت مشابه سال گذشته ۱۳۸.۵ میلیمتر بوده است، افزود: میزان بارندگی‌های سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۲ درصد افزایش داشته است.

وی بیان کرد: میزان بارندگی‌ها در سال آبی بلند مدت ۱۰۹.۷ میلیمتر بوده که نسبت به سال گذشته ۴۱ درصد افزایش داشته است.
خندان رو با بیان اینکه ۱۰ درصد مساحت استان در وضعیت نرمال است، افزود: ۱۹ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی خفیف، ۴۶ درصد خشکسالی متوسط، ۲۲ درصد خشکسالی شدید و سه درصد خشکسالی بسیار شدید است.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی اظهار کرد: علی رقم بارندگی‌ها حدود ۹۰ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی است.
وی با اشاره به سیل گذشته بیان کرد: خشکی زمین، پایین بودن ضریب نفوذ و ماهیت رگباری بودن باران باعث جاری شدن آب و بروز سیلاب می‌شود.

صدور هشدار سطح زرد برای متولیان
خندان رو با اشاره به سطح بندی‌های هشدار هواشناسی بیان کرد: بر اساس تصمیمات کشوری، هشدارهای هواشناسی بنا به میزان بارندگی به سه سطح زرد، نارنجی و قرمز تقسیم شده است.
وی با بیان اینکه این سطح‌ها در هر شرایطی هشدار بوده و پیرو آن موارد لازم را به مردم و مسئولان اعلام می‌کنیم، افزود: اگرچه سطح زرد به منظور آگاهی مردم و مسئولان است اما بنا به حجم بارش هشدارهای لازم داده می‌شود.

خندان رو با بیان اینکه برای بارندگی‌های اخیر هشدار سطح زرد صادر شده بود، اظهار کرد: طی اطلاعیه‌ها و مصاحبه‌هایی مسئولان و مردم را نسبت به خسارت‌های احتمالی و میزان بارندگی‌ها مطلع کرده بودیم.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی ادامه داد: رسانه‌ها تنها پل ارتباطی میان هواشناسی و مردم بوده بنابراین از این طریق اطلاع رسانی‌هایی انجام شده بود.

این قصه سر دراز دارد
فرماندار بیرجند طی جلسه‌ای با اشاره به بارندگی‌های اخیر در بیرجند بیان کرد: طی دهه‌های گذشته اکثر ساخت و سازها و توسعه مزارع در مسیر رودخانه‌ها بوده بنابراین در سیل اخیر خسارت‌هایی را متحمل شده‌اند.
علی ناصری از خسارت سیل به ۳۱ واحد مسکونی روستایی در بیرجند خبر داد و گفت: از این تعداد ۲۲ واحد آب‌گرفتگی بوده و ۹ واحد نیاز به بازسازی دارد.

اگرچه در قوانین کنونی اجازه ساخت و ساز در مسیر رودخانه‌ها وجود ندارد اما باید در واگذاری اراضی از سوی برخی نهادها و تغییرات کاربری تمهیداتی اندیشیده شود تا شاهد خسارات ناشی از سیل نباشیم وی اظهار کرد: اگرچه در قوانین کنونی اجازه ساخت و ساز در مسیر رودخانه‌ها وجود ندارد اما باید در واگذاری برخی نهادها و تغییرات کاربری تمهیداتی اندیشیده شود تا شاهد خسارات ناشی از سیل نباشیم.

ناصری با بیان اینکه سیل اخیر ۶۰ روستا و نقطه آبادی بیرجند را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: همچنین در این بارندگی‌ها ۶۰ هکتار از راضی زراعی، ۲۱۰ هکتار اراضی باغی و ۹۵ رشته قنات دچار مشکل شده‌اند.
وی با بیان اینکه ۴۵۰ کیلومتر از راه‌های ارتباطی در بیرجند خسارت دیده است، اظهار کرد: با تلاش نیروهای امدادی جریان تردد در ساعات اولیه در تمامی مسیرها برقرار شد.

خسارت ۳۰ میلیاردی سیل در استان
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی بیان کرد: طی بارندگی‌های اخیر پنج شهرستان شامل بیرجند، سربیشه، خوسف، قاین و نهبندان با سیلاب مواجه بودند.
سید ابوالحسن میرجلیلی با بیان اینکه این بارندگی‌ها بیش از ۳۰ میلیارد تومان به زیرساخت‌های استان خسارت زده است، اظهار کرد: علی رغم بارندگی‌های رگباری و حجم بالای بارش‌ها تلفات جانی نداشتیم.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با بیان اینکه به دنبال این بارش‌ها ۹۷ روستای استان گرفتار سیلاب شدند، افزود: در این بارندگی‌ها به هزار و ۴۰۶ نفر امدادرسانی شد و با تلاش نیروهای امدادی ۲۸ نفر از مرگ حتمی نجات یافتند.
وی بیان کرد: ۴۶ واحد مسکونی در بیرجند، سربیشه و خوسف دچار آب گرفتی شده و بلافاصله توسط امدادگران و نجات گران هلال احمر رفع عیب شده است.

خسارت سیل به ۱۰۳ رشته قنات
میرجلیلی از خسارت سیل به ۱۰۳ رشته قنات خبر داد و گفت: تاکنون ۲۲ رشته قنات و ۱۵ منبع آبی احیا شده و مابقی در دست اقدام است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی در پاسخ به گلایه‌ای مبنی بر اینکه چرا سطح آگاهی نسبت به دیگر مواقع کمرنگ بوده است، گفت: هواشناسی هشدار سطح زرد را برای بارندگی‌ها صادر کرده بود.
وی ادامه داد: سطح زرد به معنی آگاهی بوده که بر همان مبنا اقدامات لازم را انجام داده بودیم.

میرجلیلی با بیان اینکه چرا در زمان حادثه امکان اعلام خسارت و پاسخگویی از سوی مدیریت بحران وجود ندارد، گفت: اگرچه پیرامون سیل اخیر بیش از ۴۷ مصاحبه داشته‌ام اما اعداد و ارقام مشکلی را حل نمی‌کند چراکه اقدامات انجام شده برای مردم مهم است.
میرجلیلی بیان کرد: تیترها، موارد، سرفصل‌های خسارت به ریز بیان شده اما بیان عدد خسارت دردی را از مردم دوا نمی‌کند.
وی اظهار کرد: اعتباراتی که در کشور توزیع می‌شود با نظر کارشناسی و مستند سازی در حوادث داده می‌شود و بر مبنای خبر، اعتباری توزیع نمی‌شود.

میرجلیلی در پاسخ به گلایه‌ای مبنی بر عدم در دسترس بودن در زمان حادثه بیان کرد: مردم از حضور مسئولان در مناطق سیل زده خوشحال می‌شوند بنابراین در مناطق حضور می‌یابیم.
وی ادامه داد: طی نامه‌ای اعلام می‌کنم که دو جانشین در زمان حوادث، اطلاعات را به ریز به خبرنگاران اعلام کنند.

اجرای ۵۶۳ میلیارد ریال پروژه آبخیز داری
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیز داری خراسان جنوبی با اشاره به اعتبارات پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان داری در استان بیان کرد: کل اعتبارات مصوب از سال ۹۷ تاکنون ۷۴۵ میلیارد و ۳۶۰ میلیون ریال است.

علیرضا نصرآبادی افزود: از این میزان ۵۶۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال اختصاص یافته و در راستای اجرای پروژه‌ها هزینه شده است.
وی بیان کرد: از مجموع اعتبارات مصوب بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال مربوط به اعتبارات سال جاری بوده که هنوز تخصیص نیافته است.
وی حجم عملیات اجرا شده از سال ۹۷ تاکنون را ۹۶۲ هزار و ۵۶۶ متر مکعب دانست و گفت: از این تعداد پروژه چهار میلیون و ۷۲۵ هزار و ۲۱۲ متر مکعب آبگیری شده است.

نصرآبادی با بیان اینکه ۲۰۴ آبادی و روستا و ۲۷ هزار و ۹۸۲ خانوار از اجرای این پروژه‌ها بهره مند شده‌اند، افزود: این پروژه در مساحتی با ۸۵ هزار و ۸۰۰ هکتار اجرایی شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی از احداث ۳۱۶ سازه آبی طی این مدت در استان خبر داد و اظهار کرد: این سازه‌ها ۲۹۲ منبع آبی را تحت تأثیر قرار داده است.

تنها ۲۷.۵۶ درصد ظرفیت سدها آب دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به وجود هشت سد مخزنی در سطح استان بیان کرد: در حال حاضر ۲۷.۵۶ درصد از مخازن سدهای خراسان جنوبی آب ذخیره دارند.
احمد قندهاری با بیان اینکه در سد رزه از ۲۴.۱۶ میلیون متر مکعب ظرفیت، ۸.۰۳ میلیون متر مکعب آب دارد، اظهار کرد: ۳۳.۲۴ درصد از ظرفیت سد پر است.

وی با بیان اینکه حجم سد نهرین در تراز نرمال ۴.۸۶ میلیون متر مکعب است، افزود: در حال حاضر این مخزن ۳.۳۰ میلیون متر مکعب آب دارد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۳.۴۲ میلیون متر مکعب بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی اظهار کرد: حجم فعلی سد دره بید طبس ۲.۸۶ میلیون متر مکعب است.
قندهاری حجم کل مخزن سد فرخی قائنات در تراز نرمال را ۸.۸۳ میلیون متر مکعب دانست و افزود: حجم فعلی مخزن ۳.۱۰ میلیون متر مکعب است.

وی با بیان اینکه از ظرفیت ۴.۱۳ میلیون متر مکعب سد شهید پارسا سرایان، ۱.۱۴ میلیون متر مکعب آب دارد، گفت: همچنین ۶.۴۷ درصد سد کریت طبس پر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی اظهار کرد: حجم فعلی مخزن حاجی آباد زیرکوه ۱.۸۰ میلیون متر مکعب و حجم فعلی سد سیاهو سربیشه ۰.۰۵ میلیون متر مکعب است.

تدوین برنامه‌ای جامع برای مدیریت سیلاب در خراسان جنوبی ضروری بوده و لازم است ضمن کاهش خسارات هر ساله سیل در استان از جنبه‌های مثبت سیل، حداکثر استفاده به عمل آید. نکته قابل تأمل در مدیریت سیلاب آن است که در خصوص «هماهنگی اقدامات دستگاه‌ها در مرحله پیشگیری و قبل از رخداد سیل» می‌توان گفت که هیچ ارگان خاصی وظیفه‌مند نشده و همین موضوع از خلاءهای جدی در استان محسوب می‌شود. و اینگونه که پیداست خراسان جنوبی نیازمند مدیریتی بهتر در حوادث و قبل از حوادث بوده تا بتواند بر چهار ستون خود استوار بماند.

انتهای پیام/4