خراسان تایم - بلاتکلیفی آموزش عالی و تکرار خاطره تلخ حضور سرپرست در وزارت علوم/ آیا پای وزیر « زن» درمیان است؟

بلاتکلیفی آموزش عالی و تکرار خاطره تلخ حضور سرپرست در وزارت علوم/ آیا پای وزیر « زن» درمیان است؟

حدود یک ماه دیگر سال تحصیلی جدید آغاز می‌شود و این در حالی است که تکلیف سکان‌دار آموزش عالی کشور هنوز مشخص نیست و این وزارتخانه که این روزها حال و روز خوبی از لحاظ پیشرفت و شتاب علمی ندارد، همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برد.

به گزارش گروه سیاسی خراسان‌تایم به نقل از خبرگزاری فارس، جمهوری اسلامی ایران پس از شکل‌گیری همواره نگاه ویژه‌ای به دانشگاه و دانشجو داشته است. دانشگاه و دانشجو همواره در نگاه امام(ره) و مقام معظم رهبری جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، تا آنجایی که امام خمینی(ره) می فرماید: « دانشگاه مرکز سعادت و در مقابل، شقاوت یک ملت است. از دانشگاه باید سرنوشت یک ملت تعیین شود. دانشگاه خوب یک ملت را سعادتمند می کند و دانشگاه غیر اسلامی، دانشگاه بد، یک ملت را به عقب می زند.»
مقام معظم رهبری هم در سخنان خود، از شأن و مرتبت دانشگاه سخن گفته‌اند و اهمیت آن را در برنامه ریزی‌های کلان علمی، فنی و دینی کشور بازگو کرده‌اند، از جمله در سخنان مبسوط فرموده‌اند: « درست است که محیط‌های اسلامی و انقلابی زیاد است محیط‌های شهری کسب و کار، محیط کارگری، محیط حوزه‌ علمیه و محیط‌های گوناگون دیگر ـ اما هیچکدام از این محیط‌ها مشغول ساختن انسان‌هایی نیست که با تخصص و دانش خودشان، باید در فردای این مملکت، چرخی از چرخ‌های زندگی را حرکت بدهند».
اهمیت و جایگاه دانشگاه در منظر بنیانگذار کبیر انقلاب و رهبر معظم انقلاب این را می‌طلبد که مسئولان و تصمیم‌گیران کشور هم اهمیت ویژه‌ای به دانشگاه بدهند ولی متاسفانه گاهی دیده می شود مسئولان ارشد دولتی به دانشگاه تنها به عنوان پلی برای رسیدن به اهداف سیاسی خود نگاه می‌کنند و تنها در زمان انتخابات است که یاد دانشجو و دانشگاه می‌افتند.
* بلاتکلیفی آموزش عالی کشور در روزهای منتهی به سال تحصیلی جدید
در حدود یک ماه دیگر با پشت سر گذاشتن شهریور، سال تحصیلی جدید آغاز خواهد شد و دانشگاه‌های کشور بار دیگر شاهد حضور میلیون‌ها دانشجو خواهند بود، این در حالی است که تکلیف سکان‌دار آموزش عالی کشور هنوز مشخص نیست و این حوزه مهم کشور که این روزها حال و روز خوبی هم از لحاظ پیشرفت و شتاب علمی ندارد، همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
بعد از شکل گیری دولت دوازدهم و معرفی کابینه شاید انتظار این بود به خاطر اهمیتی که آموزش عالی کشور دارد، تکلیف متصدی آن سریع‌تر مشخص شود ولی انگار قرار است این حوزه در دولت آقای روحانی همچنان درگیر مسائل پشت پرده باشد.
به توافق رسیدن دولت با خاکی‌صدیق برای تصدی وزارت علوم و کنار گذاشتن یکباره وی در آخرین دقایق بستن لیست وزرای پیشنهادی آغازی بود بر حاشیه‌های وزارت علوم در دولت دوازدهم. بعد از آن خاکی صدیق از قطار کابینه پیشنهادی دولت پیاده شد، گزینه‌های دیگری مطرح شد، از فرجی دانا و میرزاده گرفته تا شفیعی و ضیاء هاشمی.
انتظار می‌رفت دولت تا قبل از جلسه رای اعتماد برای معرفی وزیر علوم آینده به نتیجه برسد ولی وقتی لیست وزرای پیشنهادی به مجلس ارائه شد جای نام وزیر علوم احتمالی آینده خالی بود.
در ابتدای دولت یازدهم هم روند معرفی و به کرسی نشستن وزیر علوم کم حاشیه نبود تا اینکه بالاخره پای فرجی دانا و بعد فرهادی به عنوان وزیر به این وزارتخانه باز شد. حواشی وزرات علوم در دولت یازدهم باعث شد همیشه انتقادات و گلایه‌هایی نسبت به روند رشد علمی کشور وجود داشته باشد. حتی رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص مسائلی را مطرح کردند.
امروز نیز بعد از گذشت 4 سال از دولت یازدهم، روحانی در ابتدای دولت دوازدهم تصمیم دارد وزارت علوم را با سرپرست اداره کند و معلوم نیست این وزارتخانه تا چه زمان قرار است بدون وزیر باشد ولی خیلی از اساتید دانشگاه، فعالان دانشجویی و نمایندگان مجلس اعتقاد دارند که سرپرست یعنی بلاتکلیفی و هر روزی که وزارت علوم بلاتکلیف باشد ضربه آن به آموزش عالی کشور و پیشرفت علمی کشور خواهد خورد.
* گذاشتن سرپرست برای وزارت علوم یعنی بلاتکلیفی
علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، در این خصوص گفته است: گذاشتن سرپرست برای وزارت علوم، یعنی بلاتکلیفی و این موضوع به آموزش عالی کشور ضربه می‌زند.
وی افزوده است: در دانشگاه این همه نیرو و شخصیت‌ وجود دارد که می‌توانند سکان وزارت علوم را بر عهده بگیرند، با این شرایط گذاشتن سرپرست برای چنین وزارتخانه مهمی به آموزش عالی آسیب می‌رساند.
سلیمی ادامه می‌دهد: در آستانه سال تحصیلی جدید و بازگشایی دانشگاه‌ها با بلاتکلیفی وزارت علوم درست نیست و شان دانشگاه می‌طلبد که هر چه زودتر تکلیف سکاندار این وزارتخانه مشخص شود.
به هر حال عدم معرفی وزیر علوم توسط رئیس‌جمهور این روزها به عنوان یک دغدغه مهم از سوی جامعه دانشگاهی و علمی کشور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود تا آنجایی که در زمان جلسه علنی مجلس در خصوص بررسی کلیات کابینه دوازدهم برخی از نمایندگان مجلس این دغدغه را در سخنان خود بیان کردند.
* عدم معرفی وزیر علوم ناقض رویه 38 سال پس از انقلاب است
جهانبخش محبی‌نیا نماینده مردم تکاب و میاندوآب در مجلس شورای اسلامی در این جلسه با تأکید بر اینکه در قامت رئیس جمهور نیست که دو مرحله‌ای شدن معرفی کابینه از روی بی‌اعتنایی باشد، گفت: عدم معرفی وزیر علوم ناقض رویه 38 سال پس از انقلاب بوده است.
وی ادامه داد: من نگرانم اگر این بار از سر ناعلاجی یک وزیر معرفی نشده است دفعه بعد 5 وزیر و یا همه کابینه معرفی نشوند.
* آموزش عالی دغدغه جدی رئیس جمهور محسوب نمی‌شود
قاسم جعفری سخنگوی کانون دانشگاهیان ایران اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه نیز در این خصوص در گفت‌وگو با فارس گفت: در ابتدا قرار شد رئیس جمهور فردی را برای تصدی وزارت علوم معرفی کند، و به اعتقاد بنده این فرد به دنبال حاشیه نبود و قصد داشت کار انجام دهد ولی دولت توقع دارد که یک نفر به عنوان مانیتوری و به اسم وزیر حضور داشته باشد و حلقه در سایه وزارتخانه را مدیریت کنند. و آن طوری که بنده از معتمدین شنیده‌ام فردی که در ابتدا قرار بود معرفی شود با چنین رویکردی سازگار نبود.
نماینده سابق مجلس ادامه داد: عدم معرفی وزیر نشان می‌دهد این بخش دغدغه جدی آقای رئیس جمهور محسوب نمی‌شود و این جالب نیست که همه وزرا معرفی شوند و وزرات علوم که جایگاه بالایی دارد بلاتکلیف بماند.
* عدم معرفی وزیر علوم در ابتدای دولت بر خلاف قانون است
علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هم در این جلسه با اشاره به اینکه ماده 204 آیین‌نامه داخلی مجلس می‌گوید: «رئیس جمهور کتباً اسامی «هیأت وزیران» و نه «بخشی از وزیران» را به مجلس معرفی می‌کند»، عنوان داشت: الان یک نفر از وزرا (وزیر علوم) معرفی نشده و این ناقص این بند است.
بر اساس این گزارش، اگرچه برخی از نمایندگان مجلس و اساتید دانشگاه اعتقاد داشتند روحانی با معرفی نکردن وزیر علوم و انتصاب سرپرست برای این وزارتخانه خلاف قانون عمل کرده است، که البته سخنگوی شورای نگهبان این موضوع را رد کرد و گفت: تعیین سرپرست برای وزارتخانه‌ها از سوی رئیس‌جمهور حتی در ابتدای کار دولت منعی ندارد.
عباسعلی کدخدایی در گفت‌وگو با فارس در این رابطه افزود: بر اساس اصل 135 قانون اساسی رئیس‌جمهور می‌تواند برای وزارتخانه‌هایی که وزیر ندارد، سرپرست تعیین کند.
وی افزود: بر این اساس تعیین سرپرست برای وزارتخانه‌ها هم می‌تواند در ابتدای کار دولت جدید باشد و هم در میانه کار و منعی از این بابت وجود ندارد.
* تعیین سرپرست برای وزارت علوم بدون معرفی وزیر از حیث قانون اساسی هیچ وجاهتی ندارد
فیروز اصلانی دانشیار حقوق عمومی دانشگاه تهران نیز در این خصوص در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: تعیین سرپرست وزارتخانه بدون معرفی وزیر برای کابینه جدید و دولت جدید از حیث قانون اساسی هیچ وجاهتی ندارد و سرپرست وزارتخانه تنها در مواردی است که قبلا وزیر معرفی شده ولی رای اعتماد گرفته و سپس طبق اصل 136 عزل شده باشد و یا رای اعتماد نگرفته و وزارتخانه بی وزیر مانده باشد.
اصلانی ادامه داده است: بنابراین این سخن که رئیس جمهور می‌تواند برای وزارتخانه‌ها در ابتدای کار دولت جدید سرپرست تعیین کند از حیث قانون اساسی هیچ وجاهتی ندارد؛ اصل 135 صرفا ناظر به استمرار و بقای وزیر سابق و موارد عزل یا استیضاح وزرا است و ذیل آن در خصوص تعیین سرپرست 3ماهه نیز تنها در این چهارچوب و متوقف بر وجود وزیر است.
وی تصریح کرده است: علاوه بر این، استناد برخی از دوستان در مجلس و شورای نگهبان نیز به اصل 136 صحیح قلمداد نمی شود زیرا اصل مذکور صرفا مرتبط با عزل وزرا است و هیچ ارتباطی به تعیین سرپرست برای وزارتخانه ای که هنوز وزیری برایش معرفی نشده است، ندارد.
این استاد حقوق اساسی دانشگاه تهران افزوده است: طبق قانون اساسی مجلس اقتدار بسیاری در شکل گیری کابینه و تک تک وزرا دارد و لذا طبق اصل 87 «رای اعتماد جمعی» را علاوه بر «رای اعتماد فردی» اصل 133 مقرر داشته است. به نظر می‌رسد سخن نمایندگان و حقوقدانان معترض با متن و روح قانون سازگارتر است و بهتر است تا قبل از «رای اعتماد فردی» درباره تک تک وزرا و سپس «رای اعتماد جمعی» نسبت به کل هیات وزیران به قانون اساسی احترام گذاشته شود و از ایجاد بدعت نقض قانون اساسی در این خصوص جلوگیری شود.
* منطقی نیست آموزش عالی با صدها هیات علمی توانمند منتظر تصمیمات سیاسی بماند
پیام مرادی دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان هم از روند معرفی وزیر برای وزارت علوم انتقاد کرده و گفته است: خاطره تلخ حضور سرپرست در وزارت علوم گویا قرار است مجددا تکرار شود. به چه علت باید وزارت خانه‌ای اینچنین مهم در ابتدای دولت و در حالی که هنوز وزیری به مجلس معرفی نشده است بدون وزیر باقی بماند؟ منطقی نیست که خانواده بزرگ وزارت علوم با داشتن ده‌ها و صد‌ها استاد توانمند و مدیر شناخته شده که حتی گاهی مدیریت در سایر بخش‌های اداره کشور را هم در کارنامه دارند منتظر تصمیمات سیاسی گروه‌ها و دولت باشند.
* فشارهای اصلاح‌طلبان به دولت و آینده آموزش عالی
به گزارش فارس، چه عدم معرفی وزیر علوم و گذاشتن سرپرست برای این وزارتخانه خلاف قانون باشد و چه نباشد مهم اتفاقاتی است که قرار است برای آینده آموزش عالی کشور رخ دهد. اصلاح‌طلبان به نظر نمی‌رسد تمایلی به واگذاری وزارت علوم به گروه‌های دیگر را داشته باشند ولی ای کاش تجربه چند سال گذشته باعث می‌شد گروه‌های سیاسی دغدغه پیشرفت کشور را به رسیدن به اهداف سیاسی خود ترجیح دهند.
کاهش شتاب علمی کشور در سال‌های اخیر می‌طلبید که رئیس جمهور در این دوره بدون توجه به فشارهای گروه‌ها و احزاب مختلف که سعی می‌کنند وزرات علوم را حیاط خلوت خود کنند، تصمیم درستی برای این حوزه مهم بگیرد.
* آیا پای یک « زن» برای تصدی وزارت علوم درمیان است؟
البته تحلیل‌های متفاوتی در خصوص عدم معرفی وزیر علوم در زمان کنونی مطرح می‌شود، عده‌ای معتقدند روحانی با گذاشتن سرپرست برای وزارت علوم قصد دارد اقداماتی که می‌تواند هزینه داشته باشد را بر دوش سرپرست بگذارد و پس از رسیدن به اهداف خود گزینه نهایی را رو کند.
برخی نیز اعتقاد دارند که فشارهای اصلاح‌طلبان باعث شده تا تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب وزیر علوم برای روحانی سخت شود و به همین دلیل رئیس جمهور نخواسته جلسات رای اعتماد به کابینه تحت تاثیر حواشی معرفی وزیر علوم شود. از طرفی هم تعدادی اعتقاد دارند که روحانی قرار است تصدی وزارت علوم را به بانوان بسپارد و با این اقدام چند هدف را دنبال می‌کند، که یکی از این اهداف این است که به فشارهایی که در خصوص کم بودن سهم زنان در کابینه وارد می‌شود پاسخ دهد. سخنان روحانی در مجلس هم مبنی بر اینکه سهم زنان در کابینه در فرصت بعدی جبران می‌شود هم تا مقداری به این پیش‌بینی دامن می‌زند.
از زمان شکل گیری دولت یازدهم و شروع به کار کابینه قبلی این شائبه وجود داشت که وزیر علوم تصمیم‌گیر نهایی آموزش عالی کشور نیست و افراد دیگری در پشت پرده تصمیمات اصلی و اساسی را برای این وزارتخانه می‌گیرند.
یکی از اساتید دانشگاه هم انصراف تعجب برانگیز خاکی صدیق در این دوره را به این دلیل می‌داند که به وی گفته شده بود اداره وزارت علوم در دستان یک حلقه در سایه است و وزیر علوم آینده باید با این حلقه کاملا هماهنگ باشد و این باعث شد تا خاکی صدیق با این روند مخالفت کند و انصراف دهد. بعد از انصراف خاکی صدیق هم تیم همراه روحانی احساس کردند اگر تصدی وزارت علوم را به یکی از بانوان نزدیک به گفتمان خود بدهند می‌توانند آسان تر مدیریت پشت پرده خود را داشته باشند، برای همین هم نیم نگاهی به معرفی یکی از بانوان برای تصدی وزارت علوم دارند.
به هر حال به نظر نمی‌رسد با توجه به ظرفیت‌های موجود کشور معرفی یک وزیر برای تصدی وزارت علوم خیلی سخت باشد، آیا در میان 80 هزار عضو هیات علمی در دانشگاه‌های کشور، فردی پیدا نمی‌شود که توان اداره و مدیریت آموزش عالی کشور را داشته باشد؟
متاسفانه وزارت علوم که نباید درگیر مسائل سیاسی شود بارها از این مسئله آسیب دیده است. این روزها نگرانی دلسوزان نظام و دانشگاهیان این است که دوباره در دولت دوازدهم وزارت علوم بار دیگر درگیر حواشی شود و این حواشی خطر بسیار بزرگی را برای آموزش عالی کشور ایجاد کند.
شاید بهترین تصمیمی که روحانی این روزها می‌تواند برای آموزش عالی کشور بگیرد این باشد که با مشورت اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و همچنین بررسی رزومه و عملکرد افرادی که توان تصدی وزارت علوم را دارند یک فرد توانمند، متدین، علمی و مدیر را به مجلس معرفی کند، البته در این راه باید به فشارهایی که از اطراف و جناح‌های مختلف به دولت وارد می‌شود، بی‌توجه باشد.
امیدواریم یک بار دیگر شاهد حواشی و اتفاقاتی که برای وزارت علوم در دولت یازدهم رخ داد نباشیم، کشور ما مسیر بسیار حساسی را در پیش دارد و در این راه توانمندی‌های علمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که داشتن یک سکان‌دار توانمند در راس آموزش عالی می‌تواند کمک بسیاری در رسیدن به هدف داشته باشد.