خراسان تایم - بازاریابی شبکه‌ای، واقعیت یا توهم؟

کارشناس بازاریابی شبکه‌ای: این تجارت قطعا به خارج شدن کشور ایران از رکود و تورم کمک خواهد کرد.

بازاریابی شبکه‌ای یا چند سطحی «network marketing» که اخیرا به بحثی جنجال برانگیز در دنیا تبدیل شده، در واقع بازاریابی چند لایه، از افراد است برای رساندن یک محصول به مصرف کننده. نماینده فروش در این شبکه، جذب مشتری و همچنین آموزش نیروهای تازه وارد را به عهده دارد. به نحوی که هر بازاریاب با معرفی بازاریاب دیگر به عنوان زیر مجموعه خود و ارائه آموزش لازم، مدیریت و سازماندهی آنان با ایجاد گروه فروش موجب گسترش و افزایش فروش می گردد. هرگاه جمله «در صورت معرفی یک نفر به ما، در خرید بعدی تخفیف خواهید داشت» شنیده شود، یعنی به نوعی بازاریابی چند سطحی وجود دارد. در بعضی موارد بقاء یک شغل به همین معرفی مشتریان وابسته می شود. شغل هایی مثل پزشکان و دندانپزشکان یا حسابداران پژوهش حاضر به بررسی نقش بازاریابی شبکه ای سالم بر اشتغال پایدار و قوانین حاکم بر این نوع بازار، از سه زاویه پرداخته است.

بررسی قانونی و فقهی بازاریابی شبکه‌ای
سؤال: همانگونه که مستحضرید آیین نامه ای توسط وزارت صنایع، جهت فعالیت شرکت های بازاریابی شبکه ای تنظیم شده است، خواهشمند است نظر فقهی مقام معظم رهبری(مدظلّه العالی) را در مورد این آیین نامه و فعالیت طبق آن اعلام فرمایید.
جواب: چنانچه آیین نامه مزبور از نظر شورای محترم نگهبان مورد تأیید باشد، فعالیت اقتصادی بر طبق آن فی نفسه اشکال ندارد.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، 30/ 09/ 95

تعریف بازاریابی شبکه ای
بازاریابی شبکه‌ای یک روش نوین توضیع کالا است، که در آن مشتری مستقیما نیاز‌های خودش را از طریق کارخانه برطرف می‌کند. در اینجا این سوال پیش می‌آید، که فایده آن چیست؟ مردم در روش سنتی توزیع محصول، پولی اضافه بر سازمان به واسطه‌ها می‌دادند ولی در بازاریابی شبکه‌ای هزینه‌ای اضافه بر سازمان واسطه‌ها، به بازاریاب‌های شرکت می‌رسد و به شکل درآمد در اخر ماه به بازاریاب‌ها تقدیم می‌شود. این تجارت 75 سال است که در کشورهای غربی انجام می‌شود و از آن می‌توان به‌صورت یک تجارت با ریشه و قوی یاد کرد. این تجارت در ایران هم چندین سال است که استارت خورده است، از سال 1390 توسط دولت جمهوری اسلامی ایران مجوز فعالیت و پروانه کسب فعالیت به این تجارت اهدا شده است. این تجارت قطعا به خارج شدن کشور ایران از رکود و تورم کمک خواهد کرد، این تجارت فواید زیادی برای دولت از قبیل اشتغال‌زایی، تولیدملی و جلوگیری از قاچاق و از همه مهم‌تر، مالیات اخذ شده از این شرکت‌ها، خواهد داشت، دلیل رشد و پیشرفتی که در حال حاضر در دنیا برای بازاریابی شبکه‌ای شاهد هستیم این است. ایران هم برای این‌که جزو کشور‌های در حال پیشرفت باشد، باید مطابق با همان کشور‌ها در جهت رشد و تعالی قدم بردارد. به‌همین دلیل تجارت بازاریابی شبکه‌ای برای ایران لازم و ضروریست و امیدواریم همه دست‌به‌دست یکدیگر بدهند تا ایرانی آبادتر از گذشته داشته باشیم. شيوه‌ای از فروش محصولات يك كمپاني بدون تبليغات و بدون واسطه مي‌باشدكه بازارياب از طريق يك طرح در‌مد كسب مي‌كند. در این تجارت، تبليغات كلامی وچهره‌به‌چهره می‌باشد و دقیقا به ميزان هزینه‌ای که می‌کنید، محصول دريافت مي‌كنيد. در این تجارت ثبت‌نام رايگان مي‌باشد، رابطه برنده‌وبرنده مي‌باشد، شركت‌هاي هرمي‌ هیچگونه محصولي ندارند و عضوگيري در آن‌ها اجباري است ولی در این تجارت، فروش اجباري معنی ندارد.

ویژگی‌های بازاریابی شبکه‌ای
دو مورد از اصلی‌ترین و بارزترین ویژگی آن را می‌توان‌ نظارت دولت بر این بخشو کوتاه آن شدن فاصله تولید تا مصرف دانست که در بخش زیر را مفصل‌تر توضیح می‌دهماگر بخواهیم صنف‌های مختلف را در نظر بگیریم، دولت یکی از دقیق‌ترین نظارت‌ها را بر بازاریابی شبکه‌ای دارد. از صدور مجوز، صلاحیت سنجی هیئت مدیره، حتی صورت جلسه‌هایی که برای سازمان ثبت شرکت‌ها باید انجام شود، باید از حوزه کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه‌ای بگذرد و مهر شود و ثبت سازمان اسناد رسمی شود. کالایی که قرار است وارد سیستم شود، کلیه مجوزهای بهداشتی و پروانه بهداشتی آن چک می شود و نظارت بر استاندارد بودن خود کارخانه تولیدکننده، نیز انجام می شود، بحث قیمت‌گذاری هم چک می شود و طی فرمهایی به کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه‌ای ارائه می‌شود. البته قیمت‌ها رقابتی اعلام شده است، اما شرکتهای ارزیابی موظف‌اند اعلام کنند که از این قیمت مصرف کننده، چه بخشی صرف پورسانت و پاداش است و چه بخشی صرف هزینه‌هاست و سود منطقی شرکت به چه صورت است. این موضوع در کمتر صنفی وجود دارد. علاوه بر آن گزارش های فصلی ارائه میشود و ارزش افزوده پرداخت می‌شود. در حوزه پرداخت مالیات هم یک نقطه قوت برای بخش اقتصاد دولت محسوب می‌شود و به‌شدت کنترل می ‌گردد.
تولیدکننده‌ها ترجیح می‌دهند که کالا مستقیم و بدون واسطه به مصرف‌کننده نهایی برسد و مدت زیاد در قفسه‌های فروشگاه نماند تا از بازخورد کیفیت آن سوی مصرف کننده، مطلع شوند و به تولید نامناسب محصول ادامه ندهد. در بازاریابی شبکه‌ای فاصله تولید تا مصرف نهایی محصول، بسیار کوتاه است و شرکت‌های بازاریابی از طریق سیستم‌های آنلاین و با فروشندههای خود در ارتباط است و خیلی راحت بازخورد محصول از طریق شرکت به تولیدکننده انتقال می‌یابد و اصلاح میشود و به سرعت بر روی خط تولید و پخش تاثیر میگذارد.