سه شنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۴۶
یادداشت از مجتبی مرادی
فرهنگ در برنامه ششم توسعه با سیاست های کلان ابلاغی همخوانی ندارد
با مروری که بر ماده 23 به عنوان تنها ماده‌ی مرتبط با فرهنگ در لایحه‌ی ارائه شده از سوی دولت یازدهم به مجلس که در راستای سیاست‌های ابلاغی در هیئت دولت به تصویب رسیده، به میزان پرداخت آن به مسئله‌ی «مقاوم سازی فرهنگ» پی می بریم. اما نوع پرداختن برنامه‌ی ششم و همچنین به خصوص این ماده به مساله‌ی فرهنگ دچارچند ضعف جدی است که باید به آن اشاره کنیم.
ابتدایی‌ترین و اساسی ترین ایرادی که همیشه بر برنامه‌های توسعه وارد بوده، عدم تعریف و مبنایی از مساله‌ی فرهنگ در قالب تفکر توسعه بوده است و پی در پی در این سال‌های به خصوص پس از انقلاب عدم بازتعریف توسعه بر اساس ارزش‌های دینی و انقلابی سبب شده تا با نگاه توسعه محور غربی به بخش فرهنگ هم به عنوان یک مساله جزء پرداخته شود.
ثمره این نوع نگاه ضعف‌های جدی بوده که در اثر نفوذ و تهاجم فرهنگی دشمن برای فرهنگ ایران اسلامی ایجاد گردیده است. در برنامه ششم توسعه هم این نوع نگاه غلبه داشته و ثمرات آن تاثیر خود را به طور جدی به جای خواهد گذاشت.
اما ضعفی که در ابتدا در نحوه‌ی برنامه ریزی برای مساله‌ی فرهنگ در این برنامه مشاهده می‌شود، پرداخت کمتر ازحد انتظار به این مهم است به شکلی که در یک ماده با چند بند کلی پرداخته شده است.
مسائل فرهنگی گستردگی بسیاری دارد در حالی که درماده‌ها و موضوعات دیگر، برنامه ششم به طور تفصیلی و به شکل دقیق‌تری به آن ها پرداخته که این نشان از عدم جدیت در این موضوع مهم می‌باشد.
لایحه‌ی ارائه شده از سوی دولت در حوزه‌های مطرح شده در سیاست‌های کلان ابلاغی نشان از انفعالی مشخص دارد. به طوری که با مشاهده و با مقایسه‌ای که با سیاست‌های کلان می‌شود برای بندهای حوزه‌ی فرهنگی آن راهکار و راه حل و برنامه‌ای در نظر گرفته نشده است و فقط در بند 1 ماده 23 لایحه دولت در به صورت کلی به ارزش‌هایی که باید در راس برنامه‌های فرهنگی باشد اشاره شده است که متاسفانه فقط به طرح برخی الفاظ پرداخته شده است.
یکی از مباحث مهمی که در سیاست‌های کلان به آن پرداخته شده است مباحث فرهنگی مرتبط به اقتصادمقاومتی می‌باشد که متاسفانه در لایحه‌ی برنامه ششم برای آن راه حل و ساختار اجرایی در نظر گرفته نشده است، مباحث فرهنگی همچون اصلاح الگوی مصرف یک از اصول مهم اجرایی در اقتصادمقاومتی است که با وجود قرارگرفتن در سیاست‌های فرهنگی ابلاغی اما هیچگونه جایی در برنامه‌ی ششم در آن دیده نشده است.
از مسائل مهمی که در سال‌های اخیر در اجرای آن سرعت والبته اهتمام کمتری از طرف دستگاه های مسئول دیده می‌شود مهندسی فرهنگی و اجرای تهیه پیوست در همه‌ی فعالیت‌ها می باشد. در سیاست‌های ابلاغی یکی از برنامه‌ها و رئوسی که برای مساله فرهنگ در نظر گرفته شده، اجرای نقشه مهندسی فرهنگی و همچنین تهیه پیوست فرهنگی به عنوان یکی از اصول مهم در مقاوم سازی فرهنگ است که از این مساله و چگونگی اجرای آن و نحوه ای کارآمد در پرداخت به این مساله اساسی در لایحه برنامه ششم دیده نشده است در حالی‌که رهبرمعظم انقلاب یکی از تکالیف مهم شورای عالی انقلاب در دوره‌جاری را اهتمام به این مساله دانسته اند.
از تکالیفی که درسیاست‌های کلان در مباحث فرهنگی در حوزه‌های مختلف فضای مجازی شده، تاکید بر حضور نهاد‌های فرهنگی دولتی و مردمی در این فضا به منظور توسعه‌ی فرهنگ ایرانی اسلامی می‌باشد که متاسفانه در این موضوع نیز در چارچوب برنامه‌ی ششم سازوکار مشخصی اتخاذ نشده است و این حضور فرهنگی نهادها نیز نادیده گرفته شده و متاسفانه با توجه به وجود شوراهایی همچون شورای عالی فضای مجازی اما برنامه ششم برای این شوراها هیچگونه تکلیف برنامه‌ای در جهت فرهنگ‌سازی درحوزه‌های مختلف آن ارائه نکرده است و با وجود این و تصویب این برنامه دوباره باید شاهد ولنگاری و بهم ریختگی محتوایی و فرهنگی در فضای مجازی باشیم.
نمادسازی و توسعه‌ی نمادهای ایرانی اسلامی در جهت مقابله با تهاجم فرهنگی و همچنین در جهت مقاوم سازی عرصه فرهنگ، یکی از نقاطی است که می‌توان با توجه به ظرفیت تاریخی فرهنگ ایران اسلامی در عرصه‌های مختلف و تولیدات مختلف فرهنگی از آن بهره برد که به خوبی در سیاست‌های کلان ابلاغی به این مسئله به عنوان یکی از رئوس آن پرداخته شده است اما در چارچوب برنامه ششم خلاء آن به وضوح مشاهده می‌شود و هیچ گونه ضمانت و برنامه مشخص شده برای آن دیده نشده است.
