داخلی صفحه فرهنگ و هنر آرشيو گزارش

آیین های استقبال از نوروزی همیشه برای پدربزرگ ها و مادربزرگ ها خاطره انگیز بوده است و شنیدن ‌آن برای جوانان امروزی هیجان اگیز، اما در سالهای اخیر گره این رسم و رسومات با تجملات، از زبیایی ها و لطافت آن کاسته است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم به نقل از خبرگزاری شبستان؛ شمارش معکوس برای آمدن نوروز و خداحافظی با سال ۱۳۹۵ شروع شده است؛ روزهایی که وقتی درست فکر کنیم به سرعت برق و باد می گذرند و اگر نگاهی به سالهایی که از عمر ما گذشته است بکنیم،‌ به همان تعبیر زیبای پدر بزرگ و مادربزرگ می رسیم که می گفتند «چشم بر هم زدنی گذشت!»
 
کمی بهتر که دقت کنیم به همان روایت حضرت علی (علیه السلام) می رسیم که می فرمایند «اَلْفُرْصَه تَمُرُّ مَرَّالسَّحابِ، فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْر» فرصت مانند ابر (از افق زندگی) می‌گذرد. پس فرصت های خیر را غنیمت بشمرید و از آنها استفاده کنید. (نهج البلاغه، فیض، حکمت ۲۰، ص ۱۰۹۶۶.)
 
عید نوروز میراث مشترک و نماد وحدت فرهنگی ایرانیان محسوب می شود. عیدی که همراه با آیین های خاص و ویژه خود برای مردمان این دیار کویرنشین خاطره انگیز است. آغاز رویش و سرسبزی طبیعت، گویی به مردمان این خطه جنب و جوشی دیگر می دهد؛ این روزها همه در تلاش هستند تا گرد و غبار از خود و خانه های خود بزدایند تا سالی مبارک و میمون در پیش روی داشته باشند.
 
بیرجندی ها «اسفندماه» را «ماه نوروز» می نامند و آن را مقدمه بهار می دانند و از ابتدای اسفند به استقبال نوروز می روند. کشت سرسوزی، سمنوپزان، رسم شاه مولایی، حنابندان، کوزه شکنی، نان پزان، ریگ و کوزه، شیرینی پزان، پرداخت دین، فاتحه‌خوانی، خانه تکانی سال نو و آماده کردن آجیل شب عید مانند کشمش، عناب، نقل، پخته و ... و تفت دادن یا شور کردن تخمه و پسته را با شور و حال خاصی انجام می‌دهند.
 
روزهای آخر خانه تکانی/ خانه تکانی دل فراموش نشود!
همزمان با فرا رسیدن ماه نوروز، زنان و مردان خانه های خود را تمیز می‌کنند، مردان بیشتر به رفع نواقص ساختمانی و زنان و دختران بیشتر به گردگیری، شستن فرش‌ها، ملافه‌ها و تمام اشیاء شستنی می‌پردازند و غبار را از همه چیز می‌گیرند، چون معتقدند که اگر گرد و غبار سال گذشته را از خانه های خود پاک نکنند و سال نو فرا برسد، اندوه و غم سال گذشته، خود را به سال نو هم منتقل خواهد کرد.
 
یکی از رسومات بسیار خوبی در این این استان وجود دارد این است که تمام فرزندان در یک روز خاص برای خانه تکانی به منازل بزرگترها (پدربزرگ و مادربزرگ ها) می روند و علاوه بر اینکه در این رسم دیرین، همراه و همگام آنها می شوند،‌ یک یا چند روز را با شادمانی در کنار یکدیگر سپری می کنند.
 
سالیان قبل در روزهای پایانی سال، با گذر از کوچه و خیابان های شهرهای خراسان جنوبی بر لب هر بام، قالی یا قالیچه هایی را می دیدی که به یمن آمدن بهار، شسته شده بودند اما در سالهای اخیر به دلیل رواج زندگی های آپارتمان نشینی، بیشتر شست و شوی فرش ها توسط قالیشویی ها انجام می شود.
 

 
فاطمه عبداللهی یکی از بانوان بیرجندی که این روزها به تعبیر خودش تمامی مقدمات لازم برای استقبال از بهار را انجام داده است، گفت: از اوائل اسفندماه خانه تکانی را انجام دادم تا از نیمه اسفند به بعد در فکر خریدهای عید خود و فرزندان باشم
 
وی با اشاره به اینکه متاسفانه قیمت برخی از پوشاک بچگانه بسیار بالا است، افزود: خرید آجیل و شیرینی را به روزهای آخر واگذار می کنم تا آجیل و شیرینی تازه تری برای مهمانان داشته باشیم.
 
عبداللهی یکی از خاطرات زیبای خود از آیین های نوروزی در دوران نوجوانی را شست و شوی فرش به همراه تمامی اعضای خانواده ذکر می کند و ادامه می دهد اما چند سال است که به دلیل اینکه در آپارتمان زندگی می کنیم،‌ شست و شوی قالی ها را به قالی شویی واگذار می کنیم.
 
وی همچنین با بیان اینکه در سالیان قبل، یکی از رسم های استقبال از بهار «حنابندان» بود، تصریح کرد: مادربزرگ ها و مادران ما قبل از آمدن بهار، یک روز را به حنابندان (مو، دست و پا) اختصاص می دادند اما امروزه دیگر این سنت از بین رفته است و بانوان بیشتر به سراغ رنگ های شیمیایی می روند.
 
رسم «شاه مولایی» فراموش نشود
مصطفی اکبری که به همراه همسر و فرزندان خود به بازار سرپوش بیرجند آمده است، از ترافیک خیابان های منتهی به بازار گلایه مند است و تاکید می کند: خانواده ها نباید خرید خود را به روزهای آخر سال واگذار کنند.
 
وی در پاسخ به اینکه کدام از یک رسم و رسومات نوروزی استان را هنوز به آن پای بند هستید، گفت: از نیمه های اسفند به نیت هر کدام از اعضای خانواده یک سبزه (سرسوزی) کاشته ام.
 
اکبری با تاکید بر اینکه قیمت برخی از اجناس ضروری مردم در روزهای آخر سال افزایش چشمگیری یافته است، از مردم خواست همچون همیشه به فکر ‌همسایه ها و فامیل نیازمند باشند تا سرپرستان این خانواده ها، شرمنده همسر و فرزندان خود نباشند.
 
وی یادآور می شود که در گذشته این کمک به نیازمندان در قالب رسم «شاه مولایی» انجام می شد که در برخی از بزرگان، مقداری از اجناس نیازمندان را تهیه کرده و برای آنها قبل از فرارسیدن سال نو، می بردند.
 

 
فراموشی سادگی رسم «شام نورزی» در گذر زمان
ریحانه هم این روزها در تدارک خریدهای جشن ازدواج خود است در خصوص آیین های نوروزی به رسم «شام نوروزی» اشاره می کند و ادامه می دهد: در این مراسم خانواده‌ای که تازه عروس عقده کرده‌ای دارند به مبارکی سال جدید برای عروس هدایایی مثل لباس، کفش و کیف و البته مواد خوراکی مانند برنج، گوشت و ...تهیه می‌کنند و به خانه پدر عروس می‌برند.
 
وی گفت: در بسیاری از موارد خانواده عروس با مواد خوراکی که خانواده داماد به خانه آنها آورده‌اند در ایام نوروز شام و یا نهاری تهیه کرده و آنها را به خانه خود دعوت می‌کنند تا این رفت‌وآمدها موجب مستحکم شدن ارتباطات شود.
 
وی تاکید می کند: در سالهای اخیر در مراسم های مختلف مشاهده کرده ام که این رسمی که باید در سادگی برگزار شود برای برخی از خانواده های عروس و داماد با تجملات بسیاری همراه شده است که از خاطره شدن آن می کاهد.
 
استقبال از نوروز در خراسان جنوبی با آئین و رسم سنتی کوزه شکنی
مراسم کوزه شکنی یکی از آداب و رسوم پایان سال مردم شهرستان قاین است که از دیر باز در این شهرستان در چهارشنبه آخر سال اجرا می شود
 
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: برای اجرای این مراسم کوزه های کهنه و قدیمی را که آب از آن تراوش نمی کند و سرد نمی شود و یا به مرور زمان و استفاده طولانی از آن، داخلش را جلبک گرفته و دیواره ی آن سبز رنگ شده است، چند تکه زغال به نشانه سیاه بختی، کمی نمک به نشانه شور چشمی و یک سکه به نشانه تنگدستی می اندازند و سپس کوزه را به دور سر خود و افراد خانواده می چرخانند و از سردر حیاط خانه به داخل کوچه می انداختند و هم زمان این شعر را هم می خوانند: غم برو شادی بیا مهنت برو روزی بیا
 

 
سید احمد برآبادی افزود: آنها براین باور بودند که با شکسته شدن این کوزه بلا و بیماری از این خانواده دور خواهد شد و در پایان هم کوزه ای نو وتمیز را از چشمه آب کرده و به داخل خانه می آورند.
 
برگزاری آیین های سنتی استقبال از نوروز در باغ اکبریه بیرجند
حسن رمضانی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند گفت: برخی از آیین های سنتی استقبال از نوروز از جمله کوزه شکنی در باغ و عمارت اکبریه بیرجند با حضور هنرمندان و مردم برگزار می شود.
 
وی همچنین از برگزاری جشن میلاد حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در محل این باغ همزمان با شنبه آینده خبر داد و افزود: در این روز بازارچه سوغات اکبریه نیز به صورت رسمی افتتاح می شود.

کد مطلب:۴۴۰۵

کلمات کليدی: آیین های نوروزی | خراسان جنوبي | بیرجند |