داخلی صفحه فرهنگ و هنر آرشيو گزارش

شهرستان قاین با قدمت ۳۰ هزار ساله که امروز به عنوان پایتخت طلای سرخ جهان معروف است آماده استقبال از مسافران و گردشگران نوروزی است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم به نقل از خبرگزاری مهر؛ با نزدیک شدن به آخرین روزهای سال و بهاری نو کم کم بازار سفرهای عیدانه نیز داغ شده و بسیاری از خانواده ها کوله بار سفر را بسته اند.

اگر شرق کشور را برای سفرهای نوروزی خود انتخاب کرده اید و یا قصد دارید در مسیر مشهدالرضا از خراسان جنوبی عبور کنید بهتر است که در میانه راه سری به قائنات پایتخت طلای سرخ جهان هم بزنید و در کنار بازدید از ۱۷۰ اثر تاریخی آن از جاذبه های طبیعی، روستاهای هدف گردشگری و موزه های آن نیز دیدن کنید.

قاین نخستین زیستگاه بشر در شرق کشور
شهرستان قاین از گذشته به پایتخت طلای سرخ جهان معروف بوده و به عنوان نخستین زیستگاه بشر در شرق کشور شناخته می شود.

هرچند شواهد تاریخی سابقه استقرار و سکونت بشر در غار خونیک واقع در ۱۸ کیلومتری جنوب قاین را مربوط به ۱۲ تا ۲۰ هزار سال پیش از میلاد می داند اما آخرین یافته‌های باستان‌شناسی نشان می دهد سابقه سکونت در شهر قائن به دوران پارینه سنگی میانی یعنی حدود ۳۰ هزار سال قبل می‌رسد.

فخرالاسلام پیدایش قائن را به عصر قابیل پسر آدم نسبت داده و در فرهنگ دهخدا بنای اولیه شهر قائن به سام بن نریمان و در احیاء الملوک به کی لهراسب پدر گشتاسب منسوب شده‌است این سخنان اگر چه از اعتباری علمی برخوردار نیستند اما بازگو کننده قدمتی هستند که چون غباری از روزگاران دور بر سنگ سنگ این شهر نشسته‌اند.
هر چند مورخان زیادی از اصطخری گرفته تا ناصر خسرو قبادیانی و عبدا... محمد بن احمد مقدسی در کتاب های خود از قاین سخن گفته اند اما مارکوپلو نیزدر سفرنامه های خود از این شهر نام برده و آب و هوای آن را معتدل معرفی کرده است.


در عصر صفویه نیز شاه عباس صفوی از قائن دیدن کرد و سالها بعد در زمان سلسله زندیه هنگامی که لطفعلی خان زند از کرمان گریخت و به قائن آمد در آنجا از وی پذیرائی شد.

قاین در دوره اسلامی بزرگترین شهر قهستان بوده، به دلیل اینکه در مسیر راه های مهم تجاری سیستان و کرمان و سواحل دریای عمان بوده، همواره اهمیت داشته است.

قلعه‌ها، مساجد، مقابر و آرامگاه‌ها، تپه‌ها و محوطه‌های باستانی، خانه‌های تاریخی، درختان کهنسال، غارها، پناهگاه‌های سنگی و دژهای زیر زمینی از جمله مهمترین آثار تاریخی این شهرستان بوده که بیشتر این آثار مربوط به قرون میانه اسلامی هستند که بازدید از این جاذبه ها در طول سفر خالی از لطف نخواهد بود.
علاوه بر این آثار تاریخی وجود رشته کوه‌هایی با ساختار آهکی در منطقه، سبب بوجود آمدن تعداد فراوانی غار در مناطق مختلف شهرستان قائن شده که این غارها علاوه بر شگفتیهای طبیعی که دارند وجود نشانه‌هایی از آثار تاریخی بخصوص وجود آثار معماری در بسیاری از غارها، آنها را به یکی از جاذبه‌های مهم تاریخی و گردشگری منطقه تبدیل کرده است.
همچنین بررسی های باستان شناسی منجر به شناسایی۴۰ قلعه تاریخی در این شهر شده که بیشترآن ها در زمان اسماعیلیان یعنی یک هزار سال قبل ساخته شده و کاربرد نظامی داشته‌اند.

علاوه بر همه جاذبه های تاریخی و طبیعی در شهرستان قائن به خصوص در منطقه شکار ممنوع شاسکوه، قریب به ۵۹ گونه پرنده، ۲۵ نوع پستاندار و ۱۷ گونه از خزندگان و دوزیستان منحصر به فرد زندگی می‌کنند. در این خطه، رودخانه‌های با اهمیتی همچون رود شور، رود مرادنشاه، رود بیهود، افین و آهنگران جریان دارند.

در این گزارش می توانید با برخی از مهمترین جاذبه های گردشگری این شهرستان آشنا شوید.


مسجد جامع قاین
مسجد جامع قاین یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایرانی بوده که علاوه بر روحانیت معنوی دارای فضایی دلچسب و فرح انگیز است.
این مسجد تاریخی که در مرکز شهرستان و در مرکز شهر قاین قرار دارد دارای دو هزار و ۴۷۰ متر مربع وسعت است از این میزان یک هزار و ۵۰ متر مربع زیر بنای ایوان، شبستانها و حجره‌ها و ۱۲۰ متر مربع عرصه داخلی می‌باشد.
در اطراف حیاط حجره‌هایی به عمق دو متر قرار دارد علاوه بر این ایوان هایی با ارتفاع ۱۸ متر، عرض ۱۱ متر و طول ۲۲ متر و به زیبایی مسجد گوهر شاد یکی از از شاهکارهای معماری مسجد به حساب می آید.

سقف ایوان چهارطاق و سه گنبد دارد که به زیبایی رنگ‌آمیزی و تزیین شده و معرق‌کاری‌هایش بسیار ظریف و زیباست، نقاشی‌های ایوان به شیوه اصفهانی است و در دوره صفویان انجام شده و در زمانهای بعد روی آنها را رنگ زده‌اند.

ساعت آفتابی توسط استاد توحیدی در میان صحن مسجد برای تعیین ظهر شرعی قاین ساخته شده، دو در مسجد یکی به سوی بازار قدیمی در شرق با دری بزرگ و دیگری به سوی شمال (محل بازار فعلی) باز می‌شود.

مسجد جامع دارای دو محراب بوده که احتمالا این امر ناشی از اختلاف اهل سنت و تشیع در محاسبات قبله یابی بوده یا محراب انتهایی ایوانیک نیایشگاه می‌باشد.

در مورد سابقه تاریخی این بنا نظرات متفاوتی وجود دارد اما استقرار یکی از پایه های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گواه بیشینه تاریخی آن است با این وجود وجود کتیبه های متفاوت در این مسجد نشان می دهد که بنا بارها و بارها در دوران مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.

در یکی از کتیبه‌های ایوان به سال ۷۹۶ هجری قمری نوشته شده است، "این بنا به فرمان "جمشید قارن" از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قاین و مدتی حاکم ساری و دامغان بود، تعمیر و مرمت شد.
در سمت راست ورودی ایوان مسجد سنگ لوحی به ابعاد ۱۲۰ در ۵۰ سانتی‌متر و با خط بسیار زیبای رقاع که شاه سلیمان صفوی امر به بازسازی مسجد داد، وجود دارد.

در داخل رواق پنجم در ضلع شمالی حیاط مسجد لوحه‌ای به خط رقاع وجود دارد و تاریخ آن اول رجب سال ۹۲۱ ه.ق است.
بسیاری معتقدند از قلعه کوه قائن تا دژ مرکزی شهر و مسجد جامع یک تونل زیر زمینی وجود داشته است. احتمال دارد این معبر با مسیر کاریز جعفرآباد یکی باشد که در نزدیکی قلعه کوه معبرش مجزا می‌شود. اگر کاوشهای باستان‌شناسی انجام شود شاید بتوان بسیاری از شگفتی‌ها را شناسایی و معرفیکرد.
این بنای تاریخی با یک هزار و ۱۰۰ سال قدمت که تا قبل از ساختن مسکن مهر بلندترین عمارت قاین بوده در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۲۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.


منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهر
منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهر با ۵۰۹ هکتار وسعت در چهار کیلومتری شهر قاین قرار دارد.
این منطقه در ضلع شرق جاده قاین- بیرجند و همچنین جاده کمربندی وجود دارد که از سمت شرق و جنوب شرق به ارتفاعات کوه ابوذر و قلعه کوه از جنوب تا انتهای پارک جنگلی قهستان منتهی می شود.

جاذبه های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و انسان از جمله شاخصه های گردشگری این منطقه بوده که آرامگاه ابوالمفاخر، آرامگاه بوذرجمهر، قلعه چهل دختر و قلعه کوه از جمله مهمترین آن ها محسوب می شود.

اراضی کوهستانی همراه با دشت و چشم‌اندازهای مناسب در حومه شهر به منطقه بوذرجمهر جلوه خاصی بخشیده  و برای میزبانی از مسافران آماده سازی شده استحکیم بوذر جمهر قاینی یکی از سیاستمداران و شعرای اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری بوده که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می کرده است.
قصیده بهاریه از جمله مهمترین اشعار و قصیده های به جای مانده از حکیم بوذر جمهر قاینی است.
بنای مقبره بوذرجمهر که در قرن ۶ و ۷ هجری قمری بر فراز کوهی به نام ابوذر ساخته شده دارای معماری زیبا و به سبک به چلیپایی است که امروز به یکی از جاذبه های مهم گردشگری این شهرستان تبدیل شده است.
اراضی کوهستانی همراه با دشت و چشم‌اندازهای مناسب در حومه شهر که به منطقه بوذرجمهر جلوه خاصی بخشیده نیز از جاذبه های طبیعی این منطقه است.

وجود درخت کهنسال بنه‌ای در کنار مقبره بوذرجمهر قاینی زیبایی این بنا را به عنوان یکی از تفرجگاه‌ها و مکان‌های دیدنی شهر قاین دوچندان کرده است.

گفتنی است بنای مقبره بوذرجمهر قاینی با شماره ۲۷۵۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.


قلعه کوه قاین
 قلعه کوه قائن واقع در سه کیلومتری شهر قاین از بزرگترین دژهای خراسان جنوبی بوده که سال‌ها مرکز حکومت حکام ایالت قهستان بوده است.
قلعه کوه قاین یکی از پایگاه‌های عمده فداییان دوره اسماعیلیه است. همچنین این قلعه مشرف بر منطقه قهستان است بطوریکه حکام آن در هنگام خطر یا حمله دشمن از مناطق شرقی، با نور آتشی که برفراز قلعه کوه زردان در فاصله ۶۰ کیلومتری آن توسط قوای نظامی خودی برافروخته می‌شد، آگاه می‌شدند.

قلعه با تابعیت از ناهمواری‌های کوه از دو بخش متمایز که یکی متعلق به سربازان و دیگری بخش امیرنشین بوده ساخته شده و گنجایش هزاران سرباز را داشته است.

قلعه کوه قاین از سمت جنوب و شرق به کوهستان و از سمت غرب و شمال مشرف به دشت قاین است و شکل معماری و فرم طاق‌ها، طاقچه‌ها و درگاه‌های به جا مانده و تشابه آن با آشیانه عقاب در غرب استان فارس قدمت این قلعه عظیم سنگی را تا دوره ساسانیان تایید می‌کند.

قلعه فعلی بر ویرانه‌های قلعه قدیمی ساخته شده و مصالح عمده‌ای که در ساختمان این قلعه به کار رفته سنگ و ساروج است ضمن آنکه تمام سطوح دیوارها و بدنه بیرونی حصار برج‌ها بندکشی شده است.
این بنا نیز با شماره ۴۸۰۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه آب قاین
موزه آب قاین به عنوان تنها موزه آب خراسان جنوبی در آبان ماه سال ۱۳۸۶ پس از انجام عملیات مرمتی توسط سازمان میراث فرهنگی قاین در آب انبار بازار این شهر شده است.
این آب انبار در انتهای کوچه سنگی که بازار قدیم در آن واقع بوده است قرار دارد و به همین دلیل به آب انبار بازار معروف است، که از قنات (کهناب) آبگیری می‌شده.

بنای تاریخی این آب انبار که مربوط به دوران تیموری می شود مهمترین جاذبه گردشگری این موزه محسوب می شود.
راه‌پله آب انبار دارای ۳۲ پله می‌باشد که به پاشیر منتهی می شود،.پیشخوان آن پنج متر بوده است. 
مصالح به کار رفته برای ساخت پله ها آجرهایی با ملات شفته و ساروج بوده است. مخزن آب انبار در حدود هفت متر عمق دارد و قطر آن نیز حدودا هفت متر می‌باشد.

 قوس استفاده شده در پوشش آب انبار قوس مربع است، مخزندارای یک آبگیر در ضلع غربی بنا و یک سر ریز در ضلع شرقی آن می‌باشد، چهار دریچه به ارتفاع ۲۷/۱ متر در چهار طرف آب انبار قرار دارد که احتمالاً علاوه بر تزیینات تهویه، سرد کردن آب انبار (بدلیل قرار گرفتن در جهت باد) و دسترسی سریع تر به مخزن آب انبار طراحی و ساخته شده‌است.
بنای آب انبار بازار قاین با شماره ۶۷۳۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است

.
در موزه آب قاین به غیر از اشیا و لوازم مربوط به حفر قنات، اشیا و لوازم تقسیم آب و غیره تعدادی تصویر مربوط به آب انبارها، بندها و سدهای قدیمی، قنات ها، آسیاب ها، پایاب ها و کلیه سازه های آبی، وسایل قدیمی نگهداری آب لوازم روشنایی قنات ها در معرض دید علاقمندان گذاشته شده است.
همچنین گردشگران و بازدیدکنندگان می توانند در این موزه اطلاعاتی در خصوص سنت ها و مراسم مربوط به آب، اطلاعات مربوط به معماری سازه های آبی، آیین های باران خواهی، ضرب المثل ها، شگفتی های قنات های قدیمی و تصاویری از وقف نامه های مربوط به آب به صورت تابلوهای زیبا را مشاهده کنند.
این موزه در ایام تعطیلات نوروزی همه روزه از ساعت ۹ الی ۱۳ و عصرها ۱۶ الی ۱۹ به روی علاقه مندان بازهست.
اگر به شهرستان قاین سفر کردید در کنار بازدید از این جاذبه های گردشگری حتما سری هم به روستای هدف گردشگری بیهود، قلعه چهل دختر، غار جوجه، غار خونیک، خانه سلطانی و خانه موسوی بزنید.
راه اندازی قطار گردشگری در قاین
قطار گردشگری همه روزه آماده جابجایی مسافران از منطقه گردشگری بوذرجمهر به مرکز شهر قاین به صورت رایگان خواهد بودرئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قاین  از آمادگی شهرستان برای استقبال از مسافران نوروزی خبر داد و گفت: تمامی  آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری این شهرستان برای استقبال از گردشگران نوروزی سامان دهی شده اند تا بتوانیم امسال نوروز متفاوتی را برای مسافران رقم بزنیم.
شاهرخ عباسی با اشاره به بازسازی و سامان دهی منطقه نمونه گردشگری بوذر جمهر، بیان کرد: امسال چهار آلاچیق و سکوی نشین برای مسافران ساخته شده است.

وی ادامه داد: علاوه بر این قطار گردشگری همه روزه آماده جابجایی مسافران از این منطقه به مرکز شهر قاین به صورت رایگان خواهد بود.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قاین از راه اندازی پنج بازارچه صنایع دستی در این شهرستان خبر داد و افزود: این بازارچه ها برای حمایت از تولید صنایع دستی شهرستان راه اندازی شده که مسافران می توانند بهترین سوغات و صنایع دستی شهرستان را از این بازارچه ها خریداری کنند.

آمادگی ۳۰ کلاس درس برای اسکان مسافران
عباسی همچنین به آمادگی پنج مدرسه با ۳۰ کلاس درس برای اسکان مسافران نوروزی اشاره کرد و گفت: علاوه بر این در مراکز بخش های آرین شهر، خضری، دشت بیاض و قاین ۳۰ کمپ موقت برای اسکان مسافران پیش بینی شده است.
وی ادامه داد: همچنین در حال حاضر تمامی مساجد بین راهی و خانه های مسافر برای اسکان مسافران سامان دهی شده اند.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قاین بیان داشت: این شهرستان دارای ۸۰ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور بوده که مسجد جامع قاین، قلعه کوه، بقعه بوذر جمهر، امازادگان، مساجد تاریخی، خانه های تاریخی، غارهای متعدد در اطراف شهرستان از جمله مهمترین این آثار هستند.
عباسی با اشاره به وجود سه موزه در این شهرستان، بیان کرد: موزه مردم شناسی و موزه مشاهیر واقع در خانه تاریخی سلطانی و موزه آب واقع در آب انبار قدیمی شهر از جمله این موزه ها هستند که برای استقبال از بازدید کنندگان سامان دهی شده اند.

وی، زعفران، زرشک، پسته، عناب و گیاهان دارویی را از جمله مهمترین سوغات این شهرستان عنوان کرد و گفت: صنایع دستی شهرستان نیز شامل سفره آردی، جاجیم، حوله بافی، ماشته بافی و سفال و سرامیک هستند.
فاصله شهرستان قاین از مرکز خراسان جنوبی حدود ۱۵۰ کیلومتر، از مشهد ۳۷۲ کیلومتر، گناباد ۱۰۵ کیلومتر و تهران نیز یک هزار و ۳۰۰ کیلومتر است.

کد مطلب:۴۴۲۰

کلمات کليدی: سال، قاین،پایتخت، طلای سرخ، میزبان، گردشگران