چهارشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۲۷
کارشناس میراث فرهنگی :
هنر 200 ساله چاقو سازی زیرکوه ثبت ملی می شود
حدود 200 سال است که نام خاندان مختاریان با هنر چاقوسازی در شهرستان زیرکوه عجین شده است و اکنون قرار است این هنر ثبت میراث ملی شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم به نقل از زیرکوه نیوز؛ حدود 2 قرن است که نام خاندان مختاریان با هنر چاقوسازی در شهرستان زیرکوه عجین شده است و این هنر سینه به سینه از پدر به پسر و از پسر به نوه منتقل شده اما از دیگر هنرها تنها کورسویی باقی مانده است و هر آن امکان این که همین کورسو هم در افق ناپدید شود می رود.
شاید منسوخ شدن هنر چاقو سازی که جزو رشته های صنایع دستی فلزی به حساب می آید باعث شده تا حوزه صنایع دستی و میراث فرهنگی استان قدم های اولیه را برای ثبت ملی این هنر که تنها« اوستا محمد» در روستای آبیز وام دار آن است بردارد.
«اوستا محمد مختاریان» 90 سال از عمر خود را پای این هنر سنتی و قدیمی در منطقه زیرکوه گذاشته است . هرچند گوش هایش بر اثر کهولت سن خوب نمی شنود و یکی از چشمانش هم در گذر زمان بینایی اش را از دست داده است اما دستان هنرمند او همچنان پرتوان به کار ادامه می دهد و تا روزی که بتواند می خواهد پاسدار و وام دار این هنر باشد زیرا فرزندانش درپی این هنر نرفته اند .
برادرزاده های اوستا محمد هم کمی فوت و فن چاقو سازی را از پدر و عمو فراگرفته اند اما مغازه ای دست وپا نکرده اند تا سبب ماندگاری هنر چاقو سازی در روستای آبیز شوند.
هر چند قلم روزگار چهره ای پر نقش و نگار از او دراین سن و سال نگاشته است اما هنوز هم از زور و بازوی خویش نان می خورد هر چند ممکن است درآمدش هم زیاد نباشد اما چون از همان قدیم قناعت را پیشه خود ساخته هر آنچه از این راه به دست می آورد ناشکر نیست و روزگارش را با آن سپری می کند.
در کنار چاقو سازی ابزارآلات دیگری مانند کفگیر، ملاقه،قیچی قالی بافی، دو کارد برای چیدن پشم گوسفندان، چاقوی چوپانان، اره، بیل ، کلنگ، تیشه و... را هم درگارگاه کوچک و قدیمی اش درست می کند.
او از هر چیز دورریختنی هم استفاده کرده و آن را در آتش هنرش می گدازد و به هر شکلی که بخواهد آن را فرم می دهد و از آن ابزاری قابل استفاده می سازد. هرچند با ورود به دنیای مدرن شاید دیگر این ابزار آلات به راحتی در بازار یافت نشود اما بازهم مردم منطقه هر وقت چاقوی تیز و برنده یا هر وسیله خوب دیگری می خواهند به اوستا محمد سفارش می دهند.
گاهی وقت ها هم برخی از افراد ابزاری مانند بیل، کلنگ و... را از بازار تهیه می کنند اما آن را به دست اوستا محمد می دهند تا آن را محکم کند که درحین کار با مشکل مواجه نشوند.
همان طور که در گذشته از شاخ بز و دیگر حیوانات هم به عنوان دسته چاقو استفاده می کرد اکنون هم اگر به دستش برسد به طورحتم با آن ابزاری می سازد که تحسین همگان را بر می انگیزد.
به شماره افتادن نفس های این هنر سنتی و قدیمی در روستای آبیز زیرکوه کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان را به محل کارگاه اوستا محمد کشاند تا برای ثبت این هنر دستی فلزی پرونده ای تشکیل دهند و آن را به کمیته استانی و سپس شورای ملی ارسال کنند.
هنر 200 ساله چاقو سازی زیرکوه ثبت ملی می شود
آن طور که کارشناس حوزه صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید: به طورحتم تاریخچه چاقو سازی در منطقه زیرکوه حداقل به یک قرن قبل برمی گردد و میراث فرهنگی در صدد ثبت این هنر در فهرست آثار ملی برآمده است.
«انوری» مهم ترین اولویت صنایع دستی را در ثبت هنرهای سنتی رشته های هنری می داند که در حال منسوخ شدن است و از جمله این رشته ها هنر چاقو سازی زیرکوه است که دیگر یک کارگاه از آن بیشتر باقی نمانده و بیشتر پیشکسوتانی هم که دراین رشته کار کرده اند سالیان سال از عمرشان گذشته و هر آن احتمال می رود که این افراد فوت شوند و هنر، تکنیک، آثار و به قول معروف میراث معنوی که در هنرشان نهفته است را باخود ببرند.
وی هنر چاقو سازی را جزو صنایع دستی فلزی به حساب می آورد و ادامه می دهد: از هنرهای دیگری که در استان در حال از بین رفتن بود به زنگوله سازی سنتی سرایان می توان اشاره کرد که این هنر چند سال قبل در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و اکنون هم هنر چاقو سازی زیرکوه را در برنامه داریم و در مراحل بعدی هم به ریخته گری اسفاد خواهیم پرداخت. علاوه براین حوزه صنایع دستی در برنامه دارد برای ثبت هنر نمد مالی هم که در نقاط مختلف استان وجود دارد پرونده ثبت تشکیل دهد.
کارشناس حوزه صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مراحل ثبت یک هنر را این طور برشمرد که ابتدا باید کارگاه هایی را با مشخصاتی که نشان دهنده هنرسنتی و اصیل منطقه است شناسایی کرده و علاوه براین محرز شود که دارای قدمت و در خطر منسوخ شدن است.
بعد از این که کارگاهی با این ویژگی ها شناسایی شد روش کار و چگونگی مراحل آن فیلم برداری و عکاسی می شود تا در نهایت ثبت شود.
بعلاوه مواردی هم وجود دارد که وقتی کار انجام می شود حتی صحبتی از آن به میان نمی آید اما با دیدن می توان ظرافت های کاری و به اصطلاح فوت و فن استادی که سینه به سینه از گذشتگان منتقل شده است را از دل کار بیرون آورد که به این فوت و فن ها میراث معنوی می گویند و اگر این تک استادان را هم از دست بدهیم شاید هیچ برگشتی به قبل وجود نداشته باشد پس باید در پس ثبت و احیای آن برآمد.
«انوری» با اشاره به تشکیل پرونده ثبت ملی هنر چاقو سازی زیرکوه می گوید: این پرونده پس از تایید در کمیته استانی به شورای ملی ثبت ملی می رود و در آنجا از آن دفاع می شود تا در فهرست آثار ملی جا گیرد.
به گفته وی از زمان ثبت پرونده به عنوان ضرورتی که کارگاه دارد پیشنهاداتی برای احیا هم به صاحب هنر داده می شود.
علاوه براین به بانک معرفی می شود تا تسهیلات دریافت کند و بتواند این هنر را توسعه دهد.
همچنین از آنجا که برخی رشته های دستی و سنتی در استان به کلی از بین رفته است و حتی استاد کارش هم کار نمی کند باید زحمت دوچندانی را متقبل شد تا یک کارگاه را به صورت نمونه راه اندازی کرد.
وی با اشاره به ثبت هنرهای برک بافی، زنگوله سازی و خراطی سرایان و... می افزاید: همه مراحل مربوط به ثبت ملی مسگری طبس انجام شده و فقط دفاع ملی آن مانده است.
شاید منسوخ شدن هنر چاقو سازی که جزو رشته های صنایع دستی فلزی به حساب می آید باعث شده تا حوزه صنایع دستی و میراث فرهنگی استان قدم های اولیه را برای ثبت ملی این هنر که تنها« اوستا محمد» در روستای آبیز وام دار آن است بردارد.
«اوستا محمد مختاریان» 90 سال از عمر خود را پای این هنر سنتی و قدیمی در منطقه زیرکوه گذاشته است . هرچند گوش هایش بر اثر کهولت سن خوب نمی شنود و یکی از چشمانش هم در گذر زمان بینایی اش را از دست داده است اما دستان هنرمند او همچنان پرتوان به کار ادامه می دهد و تا روزی که بتواند می خواهد پاسدار و وام دار این هنر باشد زیرا فرزندانش درپی این هنر نرفته اند .
برادرزاده های اوستا محمد هم کمی فوت و فن چاقو سازی را از پدر و عمو فراگرفته اند اما مغازه ای دست وپا نکرده اند تا سبب ماندگاری هنر چاقو سازی در روستای آبیز شوند.
هر چند قلم روزگار چهره ای پر نقش و نگار از او دراین سن و سال نگاشته است اما هنوز هم از زور و بازوی خویش نان می خورد هر چند ممکن است درآمدش هم زیاد نباشد اما چون از همان قدیم قناعت را پیشه خود ساخته هر آنچه از این راه به دست می آورد ناشکر نیست و روزگارش را با آن سپری می کند.
در کنار چاقو سازی ابزارآلات دیگری مانند کفگیر، ملاقه،قیچی قالی بافی، دو کارد برای چیدن پشم گوسفندان، چاقوی چوپانان، اره، بیل ، کلنگ، تیشه و... را هم درگارگاه کوچک و قدیمی اش درست می کند.
او از هر چیز دورریختنی هم استفاده کرده و آن را در آتش هنرش می گدازد و به هر شکلی که بخواهد آن را فرم می دهد و از آن ابزاری قابل استفاده می سازد. هرچند با ورود به دنیای مدرن شاید دیگر این ابزار آلات به راحتی در بازار یافت نشود اما بازهم مردم منطقه هر وقت چاقوی تیز و برنده یا هر وسیله خوب دیگری می خواهند به اوستا محمد سفارش می دهند.
گاهی وقت ها هم برخی از افراد ابزاری مانند بیل، کلنگ و... را از بازار تهیه می کنند اما آن را به دست اوستا محمد می دهند تا آن را محکم کند که درحین کار با مشکل مواجه نشوند.
همان طور که در گذشته از شاخ بز و دیگر حیوانات هم به عنوان دسته چاقو استفاده می کرد اکنون هم اگر به دستش برسد به طورحتم با آن ابزاری می سازد که تحسین همگان را بر می انگیزد.
به شماره افتادن نفس های این هنر سنتی و قدیمی در روستای آبیز زیرکوه کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان را به محل کارگاه اوستا محمد کشاند تا برای ثبت این هنر دستی فلزی پرونده ای تشکیل دهند و آن را به کمیته استانی و سپس شورای ملی ارسال کنند.
هنر 200 ساله چاقو سازی زیرکوه ثبت ملی می شود
آن طور که کارشناس حوزه صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید: به طورحتم تاریخچه چاقو سازی در منطقه زیرکوه حداقل به یک قرن قبل برمی گردد و میراث فرهنگی در صدد ثبت این هنر در فهرست آثار ملی برآمده است.
«انوری» مهم ترین اولویت صنایع دستی را در ثبت هنرهای سنتی رشته های هنری می داند که در حال منسوخ شدن است و از جمله این رشته ها هنر چاقو سازی زیرکوه است که دیگر یک کارگاه از آن بیشتر باقی نمانده و بیشتر پیشکسوتانی هم که دراین رشته کار کرده اند سالیان سال از عمرشان گذشته و هر آن احتمال می رود که این افراد فوت شوند و هنر، تکنیک، آثار و به قول معروف میراث معنوی که در هنرشان نهفته است را باخود ببرند.
وی هنر چاقو سازی را جزو صنایع دستی فلزی به حساب می آورد و ادامه می دهد: از هنرهای دیگری که در استان در حال از بین رفتن بود به زنگوله سازی سنتی سرایان می توان اشاره کرد که این هنر چند سال قبل در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و اکنون هم هنر چاقو سازی زیرکوه را در برنامه داریم و در مراحل بعدی هم به ریخته گری اسفاد خواهیم پرداخت. علاوه براین حوزه صنایع دستی در برنامه دارد برای ثبت هنر نمد مالی هم که در نقاط مختلف استان وجود دارد پرونده ثبت تشکیل دهد.
کارشناس حوزه صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مراحل ثبت یک هنر را این طور برشمرد که ابتدا باید کارگاه هایی را با مشخصاتی که نشان دهنده هنرسنتی و اصیل منطقه است شناسایی کرده و علاوه براین محرز شود که دارای قدمت و در خطر منسوخ شدن است.
بعد از این که کارگاهی با این ویژگی ها شناسایی شد روش کار و چگونگی مراحل آن فیلم برداری و عکاسی می شود تا در نهایت ثبت شود.
بعلاوه مواردی هم وجود دارد که وقتی کار انجام می شود حتی صحبتی از آن به میان نمی آید اما با دیدن می توان ظرافت های کاری و به اصطلاح فوت و فن استادی که سینه به سینه از گذشتگان منتقل شده است را از دل کار بیرون آورد که به این فوت و فن ها میراث معنوی می گویند و اگر این تک استادان را هم از دست بدهیم شاید هیچ برگشتی به قبل وجود نداشته باشد پس باید در پس ثبت و احیای آن برآمد.
«انوری» با اشاره به تشکیل پرونده ثبت ملی هنر چاقو سازی زیرکوه می گوید: این پرونده پس از تایید در کمیته استانی به شورای ملی ثبت ملی می رود و در آنجا از آن دفاع می شود تا در فهرست آثار ملی جا گیرد.
به گفته وی از زمان ثبت پرونده به عنوان ضرورتی که کارگاه دارد پیشنهاداتی برای احیا هم به صاحب هنر داده می شود.
علاوه براین به بانک معرفی می شود تا تسهیلات دریافت کند و بتواند این هنر را توسعه دهد.
همچنین از آنجا که برخی رشته های دستی و سنتی در استان به کلی از بین رفته است و حتی استاد کارش هم کار نمی کند باید زحمت دوچندانی را متقبل شد تا یک کارگاه را به صورت نمونه راه اندازی کرد.
وی با اشاره به ثبت هنرهای برک بافی، زنگوله سازی و خراطی سرایان و... می افزاید: همه مراحل مربوط به ثبت ملی مسگری طبس انجام شده و فقط دفاع ملی آن مانده است.
کلمات کليدی: چاقو سازی ، چاقو ، ثبت ملی