خراسان تایم - سفر به شهر بادگیرهای خراسان جنوبی

بشرویه که به شهر بادگیرها شناخته شده است آثار فاخر بسیاری دارد که می تواند مکانی برای یک گردش بسیار جذاب و خوب باشد؛ مردمان این شهر بسیار خونگرم و مهمان نواز هستند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم به نقل از خبرگزاری شبستان؛ در آغاز سال 96 تصمیم گرفتیم تا سفری به بشرویه یکی از شهرهای تاریخی خراسان جنوبی داشته باشیم. این شهر به نام شهر بادگیرهای خراسان جنوبی معروف است، بشرویه یکی از شهرهای تاریخی و قدیمی خراسان جنوبی با عمری چند صد ساله‌ است.

بیشتر مردم شهر بشرویه به حرفه کشاورزی اشتغال دارند؛ کشاورزی مبتنی بر منابع زیرزمینی آب و زمین‌های مستعد این منطقه‌است و عمده محصولات به عمل آمده پنبه، جو، گندم و پسته هستند که در این بین کشت و برداشت پسته اگر چه از قدیم انجام می‌شده، ولی به تازگی رونق ویژه‌ای گرفته‌ است.

در بشرویه آثار تاریخی فراوانی وجود دارند که پیشینهٔ تاریخی تعدادی از آنها به قبل از اسلام برمی‌گردد و خوشبختانه برخی از آنها هنوز به جا مانده‌اند و از ویژگی‌های بارز این ابنیه، تاریخ‌ گذاری و وجود لوحی است که معمولاً پیشینه و سازندهٔ آن را نشان می‌دهد و هیچ شک و تردیدی برای شناخت گذشته آن باقی نمی‌گذارد.

ریگزار بشرویه
روز اول سفر به بشرویه از یکی از پربازدیدترین مناطق گردشگری این شهر یعنی ریگزار بشرویه بازدید می کنیم این ریگزار همه ساله شاهد گردشگران بسیاری است و تپه‌های ماسه ای آن چشم هر انسانی را به نوازش می آورد و شاهد یکی از زیباترین منطقه ای هستیم که خداوند متعال خلق کرده است و خدا را شاکر هستیم که این زیبایی در خراسان جنوبی وجود دارد.

این ریگزار در شرق شهرستان بشرویه قرار دارد و از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به کویر نمک بشرویه، از شمال به شهرستان کاشمر و از جنوب به رود کال شور محدود می شود و عرض این ریگزار در وسیع‌ترین قسمت در حدود 30 کیلومتر و طول آن در حدود 24 کیلومتر است؛ در مناطق شرقی ریگزار بین تپه‌ها بوسیله نمکزارهای پراکنده ای پوشیده شده است و بلندترین ارتفاع تپه ها در منطقه جنوبی و در حدود 70 متر است.

یکی از زیباترین قسمت‌های این ریگزار نوع پوشش گیاهی آن است که این پوشش در قسمت شمالی انبوه تر و در قسمت جنوبی تنک تر است و پوشش ریگزار عمدتا شامل گیاهان ماسه پسند همچون تاغ و اسکمبیل است که جوامع بوته ای همچون نسی در آن دیده می شود و پوشش جانوری منطقه شامل سارگپه بیابانی، شاهین، پا مسواکی، شغال، گرگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جکو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری، مار شتری و غیره است.

آسیاب های بشرویه
در روز دوم به سمت غرب بشرويه یعین به سمت آسیاب‌های تاریخی حرکت کردیم و در مسير قنات اين شهر پنج آسیاب وجود دارد كه به آسياب های اول تا پنجم مشهور است و هيچ كتيبه و مدركی مبنی بر تاريخ ساخت اين آسياب‌ها در دست نيست و شواهد و وقف‌نامه‌های موجود از اين آسياب‌ها نشان می دهد که این آسیاب‌ها قدمتی 400 ساله دارد و شواهد مشهود این است که آسياب پنجم از قدمت بیشتری نسبت به دیگر آسیاب‌ها برخوردار است.

اين آسياب‌ها به فاصله يك كيلومتر از يكديگر در غرب بشرويه قرار دارند و در حال حاضر آسياب‌های اول،دوم و پنجم متروك و از كار افتاده هستند؛ معماری و شكل اين آسياب‌ها مشابه یکدیگر هستند و از مخزن آب (تنوره آسياب) و فضايی صليبی شكل تشكيل شده‌اند.

این آسیاب‌ها بسیار چشم نواز بودند و هر آدمی را به فکر فرو می برد که 400 سال پیش چگونه مردمان این منطقه آثاری به این زیبایی و شگفت آور به وجود آورده اند و این آثار نشان دهنده هوش و ذکاوت ایرانیان در گذشته بوده است.

قلعه دختر بشرویه
سپس به بازدید از یکی دیگر از مناطق تاریخی شهر بشرویه می پردازیم که به نام قلعه دختر معروف است، این قلعه یکی از آثار قديمی و فوق العاده زیبای بشرویه است و در فاصله 12 كيلومتری غرب بشرويه در مجاورت آبي و معروف به آسياب دهنه بر بالای كوهی به ارتفاع تقريبی 400 متر از سطح زمين بر بالای قلعه ای مخروطی شكل قرار دارد.

قلعه دختر بشرویه از سه طرف مشرف بر پرتگاه تقريباً غير قابل عبوری است و فقط از سمت جنوبی آن راه برای عبور وجود دارد و بر بالای این قلعه برج‌های متعددی مشاهده می شود و تعدادی محفظه و اتاقك كه به نظر محل جمع آوری آب و نزولات آسمانی و سكونت بوده اطراف آن ساخته شده است.

اگرچه آثار باقی مانده از اين اثر تاریخی ناچيز است و تقريباً همه بخش‌های آن ویران شده است اما به واسطه برخورداری از مصالح مقاوم كه از سنگ‌های تراشيده شده خود محل و ملات مخصوص فراهم آمده ديواره های آن همچنان پا بر جا است.

در مورد سابق تاريخی این قلعه این نظر وجود دارد که قلعه مزبور در عداد سلسله قلاعی است كه به همين نام از دوران ساسانی باقی مانده است و نمونه هايی از آن در ديگر شهرهای ايران ديده می شود و همگی از نظر بافت بر بالای بلندی‌ها و نقاط صعب العبور قرار دارند و اغلب شيوه بنای مربوط به قبل از اسلام و خصوصاً عهد ساسانی را داشته و بيشتر جنبه تقدس و دفاعی داشته است و بر اين اساس قلع دختر بشرویه قدمت هزاران ساله دارد.

خانه و ساباط مستوفی
بعد از بازدید از قلعه دختر به سمت خانه و ساباط مستوفی حرکت کردیم و قدمت این خانه به اوایل دوره قاجاریه بر می گردد و خانه مستوفی از تزئینات خاص دوره قاجاریه بهره مند شده است و بادگیرهای رفیع مهم ترین عنصر تزئینی خانه مستوفی هستند که مانند نماد شهر کویری در بشرویه از دور به چشم می خورد.

گنبد خانه مستوفی از عناصر برجسته این بنا است که در سقف آن انواع تزئینات رسمی بندی و قطاربندی وجود دارد و پنجره‌های مشبک گچی گنبد حوضخانه نقطه اوج تزئینات در این خانه است و نقوش هندسی آن از قطعات دایره تشکیل شده که اصطلاحا با هم در قهر و آشتی هستند.

کاروانسرای اصفاک
روز سوم بازدید از شهر بشرویه به کاروانسرای اصفاک رفتیم این کاروانسرا در ضلع جنوبی میدان ورودی روستای اصفاک شهرستان بشرویه قرار دارد و این بنا فاقد کتیبه است‌ و کاروان سرای اصفاک روزگاری محل استراحتگاه کاروان‌های خسته از کویر بود و با توجه به سبک معماری و ویژگی های ظاهری آن به نظر می رسد که این بنا متعلق به دوره قاجاریه است و حیاط کاروان سرا فضایی وسیع و مستطیل شکل است که دور تا دور آن را صفه‌ها و اتاق‌هایی با ایوان رو به حیاط تشکیل می دهد.

کاروانسرای نیگنان
یکی دیگر از مکان های تاریخی بشرویه کاروان سرای نیگنان است که در روستای نیگنان قرار دارد و قدمت آن طبق کتیبه سر در ورودی آن به دوره قاجاریه برمی‌گردد و این کاروانسرا که به صورت بنای مستطیل شکلی بنا شده دارای تختگاه‌ها و ایوان‌هایی در طرفین درب ورودی در نمای بیرونی است.

آجرچینی‌های سقف گنبدی شکل این کاروان سرا بر شکوه و جلال آن می افزاید و این کاروان سرا دو ایوانه است و یکی از این ایوان‌ها محل پذیرایی از مسافران سرشناس و مشهور بوده است.

باغ خان
در روز چهارم به سمت خانه طاووسی معروف به باغ خان حرکت کردیم که در اواسط دوره قاجاریه به سبک ابنیه‌ی زیبا و خاص دوره ساخته شده است و مصالح به کار رفته در این بنا خشت خام و گل است و نمای بیرونی آن با کاهگل و قاب بندی‌های گچی تزئین گردیده است.

پل آب بر ( ترناو)
آخرین مکان پل آب برسر ( ترناو ) است که در غرب روستای فتح آباد بخش ارسک از توابع شهرستان بشرویه در حدود 12کیلومتری، در کوهی به نام کوه شتری قرار دارد و این سازه معماری شامل دو پل است که برای انتقال جریان آب قنات از یک سوی دره به سوی دیگر کاربرد داشته است.

پل آب بر(ترناو) از دو پل تشکیل گردیده است و قدمت آن به دوره‌های ساسانی و سلجوقی بر می گردد و پل کوچک تر دارای قدمت بیشتری است.

بشرویه شهری تاریخی و مذهبی است که آثار فاخر بسیاری دارد و می تواند مکانی برای یک گردش بسیار جذاب و خوب باشد و مردمان این شهر بسیار خونگرم و مهمان نواز هستند.