خراسان تایم گزارش می دهد/

غبار فراموشی بر چهره بازی‌های بومی، محلی

1 مهر 1395 ساعت 2:03

امروزه با گسترش تکنولوژی و رایانه‌ای شدن بازی‌های کودکان، بسیاری از اسباب بازی‌های سنتی و بومی که زمانی نه چندان دور جایگاه ویژه‌ای در جامعه ایران داشت، به دست فراموشی سپرده شده است.


به گزارش پایگاه خبیر تحلیلی خراسان تایم، امروزه در کلان‌شهرها و شهرهای خرد و حتی روستاهای کشور، جای خالی بازی‌های خلاقانه و مبتکرانه کوکان دیده می‌شود.
دیگر کودکان از سنین پایین به بازی‌های رایانه‌ای روی می‌آورند و کمتر به بازی‌های دستی و فیزیکی علاقه نشان می‌دهند، بازی‌های گروهی کودکان به فراموشی سپرده شده و درحال منسوخ‌شدن است.
کودکان در بازی‌های دسته‌جمعی با محیط بیرون ارتباط برقرار می‌کنند، حمایت از افراد ضعیف را می‌آموزند، قدرت ابراز وجود پیدا می‌کنند و از ترس و خجالت رها می‌شوند.
بازی‌های کودکانه موجب ابراز احساسات، عواطف، ترس‌ها و تردیدها، مهر و محبت، خشم و کینه و نگرانی‌ها می‌شود. انسان به همه این احساس‌ها برای زندگی اجتماعی نیاز‌مند است.
به دلیل زندگی محدود در آپارتمان‌ها، جلوگیری از مزاحمت برای همسایگان، عدم امنیت در خیابان‌ها و کوچه‌ها به هنگام بازی، کودکان شهرنشین از انجام بازی‌های طبیعی محروم هستند.
ورزش‌¬ها و بازی‌¬های بومی و محلی بخشی از هویت و فرهنگ ساکنان مناطق کشورمان را تشکیل می‌¬دهد‌ که در شادی و نشاط جوامع بشری نقش بسزایی دارد، لذا به اعتقاد کارشناسان برای بازیابی و جایگاه دوباره و ترویج آن برنامه‌ریزی و نیازسنجی شود.
با شناخت بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایران که علاوه‌بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردارند، نه تنها می‌توان تاریخ و سنن این مرز و بوم را به شکلی پویا و عمیق به نسل‌های آینده منتقل کرد، بلکه از آن به‌عنوان بهانه‌ای برای گریز از عواقب اعتیاد به تکنولوژی و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی می‌توان استفاده کرد.
بازی‌های محلی یادآور قوانین ساده زندگی
به خصوص آن‌که در بسیاری از این بازی‌ها، قوانین ساده و اولیه‌ای از شکل بهینه‌ اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین می‌شود تا افراد را به مهارت‌های لازم برای روبرویی با موقعیت‌های دشوار زندگی مجهز کند.
بازی بومی و محلی ریشه در آداب و رسوم و تاریخ استان خراسان جنوبی دارد که متاسفانه غبار فراموشی بر چهره این بازی ها نشسته است.
بازی‌های بومی و محلی برخواسته از شرایط کار، زندگی، اقلیم و جغرافیایی هر منطقه است و متناسب با جنسیت افراد طراحی و بازتابی از زندگی و کارهای روزمره است.
بازی های بومی و محلی تنها یک نوع سرگرمی نیست، بلکه باعث وحدت، دوستی و همچنین افزایش آمادگی جسمانی افراد می‌شود.
خراسان جنوبی سرشار از آداب و رسوم و خرده فرهنگ هایی که بیانگر فرهنگ غنی و اصیل مردمان این دیار است، بازی‌های بومی و محلی بخشی از این آداب و آئین هاست که سرمایه فرهنگی این استان محسوب می شود.
ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی بخشی از هویت و فرهنگ ساکنان مناطق مختلف کشور را تشکیل می دهند که در شادی و نشاط جوامع بشری نقش بسزایی دارند.
بازی های بومی و محلی یکی از مهمترین عرصه های بروز شادی و ایجاد نشاط در افراد جامعه است.
در ادامه به معرفی چند بازی محلی استان می پردازیم:
بازی حیراب، حیراب
بازی حیراب، حیراب با تشکیل 2 گروه 7 نفره و بیشتر یکی از بازی¬‌هایی است که در ایام عید در روستا‌های خراسان جنوبی برگزار می‌شود.
در این بازی دو گروه شرکت کننده یک دایره به قطر 8 تا 10 متر می‌کشند و یک نقطه یا محل را به عنوان محل پایان بازی به فاصله 30 تا 40 متری دایره مشخص می‌کنند.
برای شروع بازی با‌تر یا خشک انداختن یک سنگ صاف مشخص می‌کنند که کدام گروه داخل دایره و کدام گروه خارج از دایره قرار گیرند.
بعد از مشخص شدن گروه‌ها، افراد گروهی که داخل دایره قرار می‌گیرند، باید کلاه یا دستمالی بر سر کنند و گروهی که خارج از دایره قرار دارند، سعی می‌کنند که یکی از کلاه‌ها یا دستمال‌ها را بردارند.
در حالی که افراد داخل دایره باید مواظب باشند که گروه مقابل نتواند کلاه آن‌ها را بردارد و به وسیله پا زدن به افراد خارج از دایره آن‌ها را از دور بازی خارج کنند و اگر این عمل به نتیجه برسد، جای افراد دو گروه عوض می‌شود و بازی ادامه می‌یابد.
اگر افراد خارج از دایره بتوانند کلاه یا دستمال یکی از افراد داخل دایره را بردارند، باید با همکاری دیگر اعضای گروه کلاه را به نقطه مشخص شده که به عنوان "کت" از آن یاد می‌کنند، برسانند و افراد داخل دایره باید سعی کنند که گروه مقابل نتواند به محل مشخص شده برسد و کلاه را پس بگیرد.
این گروه اگر کلاه را پس گرفت برنده محسوب می‌شود و جای خود را عوض می‌کند، یعنی خارج از دایره می‌ایستد و اگر نتواند کلاه را پس بگیرد، بازنده می‌شود.
این بازی در چند مرحله انجام می‌شود تا این که در نهایت گروه بازنده از محل مشخص شده «کت» تا محل دایره باید افراد گروه برنده را بر پشت خود کول و حمل کنند.
هفت سنگ
این بازی بیشتر بین نوجوانان 8 تا 15 ساله صورت می‌گیرد و به صورتی است که هفت سنگ تخت نازک روی هم چیده می‌شود و افراد بازی کننده به دو گروه 3 یا 4 نفره تقسیم می‌شود و بین خودشان تعیین می‌کنند که کدام گروه اول بازی را شروع کند، گروه شروع کننده با توپ سنگ‌های چیده شده را نشانه می‌گیرند که اگر سنگ‌ها را بتواند بریزد باید فرار کنند و افراد گروه مقابل از سنگ‌های ریخته شده محافظت می‌کنند که افراد گروه دیگر نتوانند سنگ‌ها را روی هم بچینند و گروه بازنده محسوب می‌شود و گروه دیگر بازی را از نو شروع می‌کند و این کار پشت سر هم تکرار می‌شود.
لولو بازی
در این بازی یک نفر با کمی فاصله کنار دیوار می‌نشیند و سنگ کوچک و بزرگی رو به رویش قرار می‌گیرد و یک نفر روی چشم‌های او را با دست می‌پوشاند و بعد حدود 10 تا 20 نفر به فاصله 5 متر از او قرار می‌گیرند.
در ادامه نفری که پشت سر فرد نشسته کلمه«لولو» را 10 تا 12 بار در گوش او می‌گوید و سپس یک نفر از آنهایی که رو به روی او قرار دار،د با سنگ کوچک چند ضربه به سنگ بزرگی می‌زند و سر جایش می‌نشیند.
نفر اول که تا آن لحظه چشم‌هایش بسته بود با باز شدن چشم‌هایش باید تشخیص دهد چه کسی ضربه‌ها را به سنگ بزرگ زده است، اگر تشخیص داد باید فردی که ضربه زده او را پشت خودش سوار کند و یک دور، دور جمع به او سواری دهد و سر جای اولش کنار دیوار بنشیند و اگر تشخیص نداد باید فردی که به سنگ ضربه زده پشت طرف اول که چشمانش بسته شده بود، سوار شود و دور جمع یک دور بزند و سر جای او کنار دیوار بنشیند و بازی به همین منوال ادامه دارد.
کو تشنه خرابو‌، کلاه پس پرانک، لپر بازی، قلعه لون، کلاغ پر، جوز بازی، جفت و طاق، بجول بازی، استا زنجیرباف، اراده گردانی، تخم مرغ بازی، پادشاه بازی، ریگ بازی، طناب بازی، تشله بازی، گرگم و گله می‌برم و چوب بازی از دیگر بازی‌های کوکان، نوجوانان و جوانان خراسان جنوبی است.
 
گزارش از عادل اربابی


کد مطلب: 500

آدرس مطلب: http://www.KhorasanTime.ir/fa/doc/report/500/غبار-فراموشی-چهره-بازی-های-بومی-محلی

خراسان تایم
  http://www.KhorasanTime.ir