خراسان تایم - منطقه"درخش" و آئین‌های عزاداری محرم

فرهنگ عاشورا و محرم در منطقه "درخش" از اهمیت خاصی برخوردار است و با شروع محرم تحولی در زندگی مردم این منطقه ایجاد می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم، فرهنگ عاشورا درهمه امور زندگی مردم عجین است درآداب و رسوم، ضرب المثل‌ها، باورها، موسیقی و دوبیتی‌ها و مردم هرآنچه آموخته اند را سینه به سینه انتقال داده‌اند.
از اول محرم مساجد و تکایا با پارچه‌های سیاه و اشعار مذهبی محتشم تزیین شده، همه شب مجالس روضه خوانی برگزار می‌شود و در تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد.
یکی از مراسم های دیدنی ایام محرم مراسم علم‌بندان است. علم‌بندان مراسمی است که در روز چهارم محرم الحرام در درخش انجام می‌شود. سپس علم‌بندها در مسجد جامع درخش گردهم می‌آیند. علم‌ها تا عصر عاشورا همراه عزاداران در مراسم حضور دارند.
هر کدام از علم‌ها به نام یکی از ائمه اطهار(ع) نامگذاری و برپا می‌شود. دوازده علم به نام دوازده امام و دو علم به نام حضرت فاطمه زهرا(س) و قمر بنی‌هاشم، آقا ابالفضل‌العباس(ع) طی مراسم خاص با پارچه‌هایی به رنگهای مختلف و زیبا پوشانده می‌شود.
این مراسم نسل به نسل از پدر به پسر بزرگتر خانواده انتقال می‌یابد. هر کدام از علم‌ها علاوه بر اینکه دارای صاحبی موروثی است دارای علم‌گردانی موروثی نیزهستند.
نگهداری طوق بالای علم در طول سال بر عهده علم‌گردان است. علم‌گردان در طول مراسم حراست و مواظبت از علم را بر عهده دارد.
به اعتقاد اهالی روستای درخش اگر علم دچار خسارت شود و یا بر زمین بیفتد توسط صاحب علم باید قربانی داده شود در غیر اینصورت برای خانواده صاحب علم اتفاق ناگواری در طول سال رخ خواهد داد.
از روز چهارم محرم تا پایان مراسم عزاداری در عصر عاشورا علم گردانان علم‌ها را دور ده می چرخانند و برای صحت و سلامتی اهالی منزل و شادی مردگان آنها ذکر فاتحه سر می‌دهند.
آمدن علم‌ها به منزل اهالی ده بسیار خوش یمن و نیامدن آنان بد یمن است، بنابراین اهالی ده مواظب هستند در طی این چند روز حتماً علمها به درب منازل آنان آمده و برای لحظاتی جلوی منزل آنان توقف کند.
هر علم‌گردان برای خود یک جارچی و یا همراه استخدام می‌کند. وظیفه جارچی همراهی با علم‌گردان و جمع آوری نذوراتی است که مردم به علم‌گردانان اهداء می‌کنند.
چه بسا بسیاری از مردم به خاطر حضور علم‌ها در جلوی منزلشان گوسفند قربانی می‌کنند.
در پایان مراسم نذورات جمع‌آوری شده بین علم‌گردان و جارچی تقسیم می‌شود.
"نخل"،‌ سمبلی از حضور و فداکاری‌های سقای دشت کربلا، قمر بنی‌هاشم، آقا حضرت ابالفضل العباس‌(ع) در حماسه کربلا است.
از صبح روز تاسوعا(نهم محرم‌الحرام) کار پوشش و تزیین این نخل بزرگ و زیبا آغاز می‌شود. بسیاری از جوانان روستا در کنار بزرگان برای آماده کردن نخل همراه و هم‌قدم می‌شوند. در حین آماده کردن نخل گروه هیئت‌های عزاداری گرد روستا می‌گردند و تمامی اهالی ده همراه آنان به عزاداری می‌پردازند.
نخل از حیث ظاهر منحصر به فرد است، بطوریکه در هیچ جای کشور به این شکل مراسم نخل برگزار نمی شود و مختص روستای درخش است.
نخل را در سه زمان "عصر تاسوعا، شب عاشورا و ظهر عاشورا" به حرکت در می‌آورند. در گذشته رسم بر این بود هر کدام از هیئات میهمان که از روستاهای مجاور به منظور عزاداری به درخش می‌آمدند به احترام قدومشان نخل را برای آنان نیز به حرکت در می‌آوردند.
وظیفه هدایت و حرکت نخل هم نسل در نسل از پدران به فرزندان بزرگتر منتقل می‌شود. نخل دارای چهار پایه و دارای ارتفاعی نزدیک به شش متر است که نخل گردانها آنرا بر روی دوش گذاشته و با حرکت به انتها و ابتدای صحن مسجد جامع مراسمی بسیار باشکوه و پرحرارت را بوجود می‌آورند. در حین حرکت نخل، علم‌ها نیز در اطراف نخل به حرکت در می‌آیند و سایر عزاداران نیز به عزادارای می‌پردازند.
این مراسم که با بر هم زدن دو عدد چوب استوانه‌ای شکل کوچک انجام می‌گیرد توسط عده‌ای از عزاداران که آنهم از پدرانشان به ارث برده‌اند صورت می‌گیرد.
اشعاری بسیار زیبا و جانسوز از محتشم کاشانی و سایر اشعار به همراه آهنگ ملایم سنج و صدای بر هم خوردن چوبها نظر هر مستمع و بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند. این دسته از عزاداران بصورت هیئتی مجزا در جلوی هیئت اصلی عزاداری با نظمی خاص و باشکوه ارادت خود را به امام حسین(ع) و ائمه اطهار (ع) ابراز می‌دارند.
در شب تاسوعا و عاشورای حسینی عاشقان و ارادتمندان حضرت اباعبدا... الحسین(ع) و به خصوص جوانان و نوجوانان و کودکان در اتاقک شیشه‌ای سیاری که در جلوی هیئت به حرکت در می‌آید و بسیار زیبا و باشکوه جلوه‌گری می‌کند با روشن کردن تعداد بسیار زیادی شمع به یاد آن امام همام و فرزندان و اصحاب طاهرینش به عزاداری می‌پردازند.

گزارش از عادل اربابی