سه شنبه ۱۹ ارديبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۵۱
گزارش خبری/
تپه‌های تاریخی خراسان جنوبی در دل خاک نهفته مانده است
خراسان جنوبی در پهنه وسیع خود کتاب قطوری از تاریخ سرزمین‌اش را نهفته دارد که رمزگشایی از آن نیازمند همتی بلند است.
در کنار این جاذبه‌های فرهنگی هنوز هم ورق‌های بسیاری از کتاب تاریخ استان درون خاک نهفته مانده است و همتی می‌خواهد تا از آن رمزگشایی کند.
محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی در جای جای استان از جمله سربیشه، قاینات، سرایان و غیره وجود دارد که هر چند اقداماتی برای کاوش و شناسایی آنها انجام شده اما کارها به قدری ناچیز است که در برابر حجم عملیات خودنمایی نمی‌کند.
شهر تاریخی قاین، محوطه تاریخی کله‌کوب سرایان، محوطه کهنگ سربیشه و غیره از این نقاط هستند که هرچند کاوش‌هایی انجام شده اما کارها ناقص بوده و تلی از خاک بی‌پولی، بی‌توجهی و فراموشی تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی را پوشانده است.
شناسایی 100 محوطه باستان‌شناسی در استان
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند به شناسایی 100 محوطه باستان شناسی در استان اشاره کرد و اظهار داشت: این آمار متغیر بوده و مرتب در حال افزایش است.
سید احمد برآبادی بیان کرد: کار بررسی و شناسایی آثار ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال این تعداد به 150 مورد افزایش یابد.
وی با بیان اینکه محوطه‌های شناسایی شده مربوط به دوره‌های مختلف است اضافه کرد: آثاری متعلق به حدود 3 تا 4 هزار سال قبل تا دوره قاجار در استان شناسایی شده که بیشترین آنها مربوط به دوران اسلامی است.
وی گفت: بیشتر آثار تپه و محوطه تاریخی است و علاوه بر این قلعه، آسیاب، برج، کوره و درختان کهنسال نیز وجود دارد.
برآبادی ادامه داد: برای تعیین شاخصه یک محوطه تاریخی دسته‌بندی مختلفی وجود دارد اما به طور تخصصی به دو بخش تقسیم می‌شوند یکی بناهای تاریخی که هنوز پابرجا است و بقایایی از آن باقی مانده و دارای دیوار و گاهی سقف است و البته برخی از آنها نیز به طور کامل سالم هستند.
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی تصریح کرد: بخش دیگر محوطه تاریخی است که به طور معمول به جایی گفته می‌شود که سال‌های زیادی از ایجاد بنا، روستا یا شهر تاریخی گذشته و با گذشت زمان تخریب شده و به شکل تپه یا محوطه درآمده و در برخی موارد محل استقرار موقت چادرنشینان یا عشایر در دوره‌های مختلف بوده است.
وی با بیان اینکه در برخی محوطه‌ها کاوش باستان شناسی انجام نشده است ادامه داد: هرچند این محوطه‌ها برای بازدید عموم آماده نیست اما کارشناسان، گردشگران علمی و باستان شناسان داخلی و خارجی از این محوطه‌ها بازدید و برداشت‌ها و دیدگاه‌های علمی خود را بیان و برای انجام تحقیق و پژوهش از آن اقدام می‌کنند.
وی گفت: بعد از شناسایی محوطه ابتدا تعیین حریم انجام تا مشخص شود گستره آن تا کجا و مربوط به چه دوره تاریخی است و بعد در صورت تامین اعتبار، کار کاوش و لایه نگاری انجام می‌شود تا مشخص شود محوطه چه داده‌های تاریخی به ما می‌دهد.
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان از انجام پژوهش و بررسی باستان شناسی بخش سده قاین خبر داد.
برآبادی افزود: در این منطقه محوطه‌ها و بناهایی وجود دارد که تاکنون از آن آگاهی نداشتم اما اکنون شناسایی، ثبت و ضبط شده‌اند و عکس از آن تهیه و موقعیت جغرافیایی آن تعیین می‌شود.
وی از اتمام بررسی‌های باستان شناسی در دیگر شهرستان‌ها به جز طبس و قاینات خبر داد و تاکید کرد: کار بررسی محوطه‌ها در شهرستان قاینات نیز تا سال 95 و 96 به اتمام می‌رسد.
کاوش فقط در چند محوطه تاریخی
برآبادی افزود: بعد از بررسی این محوطه‌ها، تعیین حریم آن انجام می‌شود بعد نوبت کاوش و لایه نگاری است که البته تنها در چند محوطه محدود در استان توانستیم کار کاوش را انجام دهیم.
وی با بیان اینکه کاوش نیاز به اعتبار زیادی دارد بیان کرد: حدود 50 پرونده در حال تهیه برای ثبت در میراث ملی است.
برآبادی از محوطه‌های کاوش شده در استان به شهر قدیمی قاین اشاره کرد و گفت: در آن 3 فصل کاوش و یک فصل تعیین حریم انجام شده است.
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: یکی از موارد به دست آمده از این شهر قدیمی، پایه‌های یک فضای مذهبی است که احتمالا مسجد قدیم قاین بوده و دارای یک سازه بسیار بزرگ و عظیم است که حالا برای نگهداری از آن سقف کاذب ایجاد شده تا از آسیب باران و رطوبت در امان باشد.
وی بیان کرد: برای در امان ماندن از آسیب انسانی در اطراف آن حصار تهیه شده است تا بتوان در فصل‌های بعدی کار کاوش را در آنجا ادامه داد.
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی به کاوش در تپه مود هم اشاره کرد و افزود: این کار چند سال قبل انجام شده و داده‌های باستان شناسی به دست آمده از آنجا بیشتر به شکل سفال‌هایی متعلق به دوره اسلامی بوده است.
برآبادی محوطه کهنگ سربیشه را از دیگر موارد کاوش شده در استان دانست و تصریح کرد: این محوطه مربوط به دوران اسلامی است و به شکل سکونتگاهی در کنار روستا بوده است و از فضاهایی که کار مطالعاتی آن انجام شده محفاظت می‌شود.
کله‌کوب سرایان از محوطه‌های مهم پیش از تاریخ
وی گفت: کله‌کوب سرایان نیز تعیین حریم شده ولی کار کاوش در آن انجام نشده و امید است در سال‌های آینده با تأمین اعتبار کاوش این محوطه نیز انجام شود چرا که یکی از محوطه‌های مهم پیش از تاریخ است.
برآبادی گفت: به طور معمول کار حفاظت فیزیکی در محوطه‌ها بعد از کاوش انجام می‌شود زیرا خاک و زمین طی سال‌ها محافظ خوبی برای نگهداری آثار در زیر خاک هستند.
وی با بیان این که تاکنون برآوردی برای اعتبار مورد نیاز به منظور تکمیل بررسی و کاوش محوطه‌ها انجام نشده است خاطرنشان کرد: شاید در یک نقطه بررسی با 50 میلیون تومان اعتبار تکمیل شود اما در منطقه دیگر با 100 میلیون تومان نیز این کار انجام نشود و این بستگی به گستردگی، تعداد و بزرگی محوطه‌ها دارد.
گزارش از ریحانه محمدی‌پور
کلمات کليدی: بررسی ،تکمیل ، گستردگی، تعداد،حریم ،فرهنگی، صنایع دستی،طبس ،قاینات ،گردشگری